1940’lı ve 1950’li yılların en ünlü futbolcularından biri olan, adı dönemin en sıkı takımlarından Vefa’yla özdeşleşmiş Galip Haktanır’ın anıları, yalnızca futbol dünyasına değil dönemin günlük yaşamına, insan ilişkilerine ve İstanbul’una dair de önemli ipuçları sunuyor.
Takımının on bir mevkiinin on birinde de görev yapmış bir futbolcu düşünün. Üstüne üstlük bu futbolcu, kendi döneminde Türk futbolunun dört büyükleri kabul edilen Galatasaray, Beşiktaş, Fenerbahçe ve Vefa’nın dördünde de oynamış olsun. Bu şaşırtıcı başarının sahibi olan Galip Haktanır’ın ya da daha çok bilinen adıyla Kör Galip’in anıları İletişim Yayınları’ndan çıktı.
Fethi Aytuna’nın yayına hazırladığı anılar, 1940’lı ve 1950’li yılların en ünlü futbolcularından birinin spor yaşamının yanı sıra dönemin ekonomisine, günlük yaşamına, insan ilişkilerine ve İstanbul’una dair de çok önemli ipuçları içeriyor.
Kurtuluş Savaşı’nın sürdüğü 1921’de Bursa İznik’te doğan Galip Haktanır’ın çocukluğunun ilk yılları İzmir’de geçer. Anne tarafı Yugoslav göçmeni olduğu için, göçmenleri yerleştirme komitesi aileyi Alsancak’ta Rumların boşalttığı bir eve yerleştirmiştir. Daha eve yeni gelmişlerdir ki, annesi mangalı yakar ve birden patlamalar olur. Fırlayan parçalardan biri Galip’in sağ gözüne gelir ve göz kapağının hareket etmesini sağlayan sinirleri harap eder. “Yunanlıların mangala gizlediği patlayıcıların beni daha bebekken öldürmesinden veya gözümü kaybetmekten şans eseri kurtulmuştum” dediği olay görme yetisini etkilemez ama bıraktığı iz ileride “Kör Galip” adını almasına neden olacaktır.
6 yaşındayken, henüz 27’sindeki babasını kaybeder. Ertesi yıl dedesinin yanına, İstanbul’a yollanan Galip ilkokula burada başlar. Dördüncü sınıfta köklü eğitim kurumu Darüşşafaka’nın sınavlarına girer ve kazanır.
Sporcu olacağı daha Darüşşafaka’nın ilk yıllarında belli olmuştur. Orta kısımdayken futbol ve voleybol takımlarının kaptanıdır. Masa tenisinde okul birincisidir ve kendi ifadesiyle, “Atletizmle de uğraşır”. Aynı yıl okul dışındaki ilk futbol takımında, Feneryılmaz kulübünün genç takımında oynamaya başlar.
Dokuzuncu sınıftayken okul maçlarında kendisini izleyip beğenen Beşiktaşlı yöneticiler, Darüşşafakalı bir ağabeyi vasıtasıyla çağırırlar Galip’i. A takımlarının maçlarından önce B takımlarının oynadığı o dönemde, Beşiktaş B takımının santrforu olur. Kulüpten, her maçtan sonra 1 lira cep harçlığı ve öğle yemeği için yemek çeki almaktadır.
Lise son sınıfta Galatasaray’a gider. Okuldan ayda 40 kuruş harçlık alan Galip, Galatasaray’dan ayda 10 lira kazanacaktır. Bir süre oynadığı Galatasaray’la uzun soluklu bir sözleşme imzalamak üze- reyken Fenerbahçeli arkadaşlarının ısrarları ve zorlamaları sonucu sarı-lacivertli kulübe transfer olur. Fenerbahçe dönemi de kısa sürer.
1942, adının önüne yapışacak “Vefalı” lakâbını aldığı yıldır. 1942 sonunda transfer olduğu Vefa’da ilk resmi maçına 1943’ün Ocak ayında çıkar. 1957’de futbolu bırakana kadar orada oynayacak, üç büyük kulüpten de yeni teklifler almasına rağmen Vefa’yı bırakmayacaktır.
Vefalı Galip’in kuşağındaki futbolcular, kendilerinden sonra gelecek futbolcu nesli gibi yalnızca futbol oynayarak geçinemezler. Hele Galip Haktanır gibi aile kurup çoluk çocuğa karışmışlarsa geçinmeleri imkansızdır. Haktanır da ailesine bakabilmek için futbol dışında bir işle meşgul olmak zorundadır. 1950’de marangoz olan kardeşiyle birlikte bir mobilya atölyesi açar. “Sabahları erkenden atölyeye gidip hesap işlerine bakıyor, maç ve antrenman saatlerinde kulübe gidiyordum” diye anlattığı yorucu dönemden sonra bir de mağaza açacak ve maddi açıdan biraz ferahlayacaktır.
Futbolculuğu bittikten sonra kursa gidip antrenör sertifikası alsa da antrenörlüğü bir meslek olarak görmez. Ama Vefa’nın başı ne zaman sıkışsa yardıma koşar. Kimi zaman antrenör olur, kimi zaman genel kaptan. Artık fut- bolcu değildir ama hâlâ Vefalı Galip’tir. Öyle olmasa, Vefa takımı üst liglerden, göz önünden uzaklaşalı bu kadar zaman geçtikten sonra hâlâ Vefalı Galip diye anılmazdı belki de.
Yayın dünyamız, futbol kitapları alanında 20 sene öncesine göre çok daha iyi durumda. Özellikle futbol üzerine yazılmış epey sıkı araştırma kitapları var artık. Ancak anı kitaplarında aynı durumda olduğumuzu söyleyemeyiz. Ne yazık ki diğer alanlarda olduğu gibi futbol dünyasında da anılarını yazanlar çok az. Bunun nadide örneklerinden biri olan Vefa’nın Galip’i, futbolun gerçekten amatör ruhla oynandığı bir dönemi ve muhteşem bir futbolcunun yaşamını tanımak isteyenlerin kaçırmaması gereken bir kitap.
