Aralık
sayımız çıktı

Beyazperdenin Hakan’ı kültür tarihinin referansı

2017’de vefat eden Fikret Hakan, Türk sinema tarihinde silinmez izler bırakmış rollerinin yanısıra eserleriyle de biliniyor. Özellikle 2008’de yayımladığı Türk Sinema Tarihi adlı kapsamlı kitabı, temel referans eseri niteliğinde. Kıymetli sanatçının arşivi ve notları üzerinden bir hatırlama.

Edebiyat öğretmeni ve çe­virmen Gaffar Güney ve hemşire Fatma Belkıs Hanım’ın oğlu olarak 23 Ni­san 1934 tarihinde Balıkesir’de dünyaya geldi. Bumin Gaffar Çıtanak olan asıl adını, sine­ma dünyasına geçtikten sonra Fikret Hakan olarak değiştirdi. Babasından etkilenerek edebi­yata duyduğu ilgi sayesinde ga­zeteciliğe başladı. 1952’de Abdi İpekçi’nin yazıişleri müdürlü­ğü yaptığı İstanbul Ekspres ga­zetesinde öyküleri yayımlandı. 16 yaşında Ses Tiyatrosu’nda “Üç Güvercin Operti’nde pal­yaço olarak sahneye çıktı. Ha­yatına dair kendi ifadesiyle üç sıçrayış yaptı: “Bab-ı âli’ye, Pe­ra’ya, sonra da sinemaya”.

204 film, 28 televizyon dizisinde rol alan, Hamal’ın Uşakları, Klasik Rus Öyküsü­nün Başyapıtları, İmbikli Du­var, Siyah Işık (Toplu Şiirler), Joe Brico Masumdur, Gece Limanı, Son Ruznameci, Es­ki Biri, İnce Müzikli Otobüs­ler, Tellak Ali ve Türk Sinema Tarihi başlıklı pek çok kitaba imza atan Fikret Hakan, öm­rünün son yıllarını Bodrum Türkbükü’nde geçirdi; 2017’de vefat etti.

1952’de “Köprüaltı Çocuk­ları” filmiyle oyunculuk kari­yerine başlayan Fikret Hakan daha önce tanıştığı tiyatro ka­riyerini de sürdürmüştü. Ses Tiyatrosu, Çığır Sahne, Cep Tiyatrosu, Küçük Sahne, Ora­loğlu Saat 6 Tiyatrosu, Sahne 8 ve Fikret Hakan Tiyatrola­rı’nda çalışmıştı.

Fikret Hakan; 204 film, 28 televizyon dizisinin yanında pek çok kitaba da imza atmış bir yazar ve entelektüeldi.

Fikret Hakan’ın Seçil­miş Hikâyeler ve Papirüs gibi önemli edebiyat dergilerinde öyküleri yayımlandı. Bu öy­külerini Tellâk Ali isimli ese­rinde toplayan Fikret Hakan, kendi imkanları bastırdığı bu eserini babası Bumin Gaffar’a ithaf etmiştir. Hakan’ın ilk eseri olan bu kitapta “Tellâk Ali, Buhran, Kris ve Mari, Ye­şil Aşk, Aptülşazi Bey, İstek, Küçük Adam, Küçük Aktörle­rin Aşkı, Kimya Dersinde, Her Telden, Düşünce, Dost, Kesta­neci” başlıklı öyküleri yer alır.

Türk sinema tarihinde unutulmaz bir yere sahip Fik­ret Hakan’ın Antalya, Adana film festivallerinden ve birçok kuruluşun verdiği birincilik­leri, ödülleri, unvanları var­dır. 1998’de kendisine “Devlet Sanatçısı” unvanı verilmiş­tir. Sanatçının yapıtlarının en önemlisi Türk Sinema Tarihi adı altında yayımladığı çalış­masıdır. Fikret Hakan genç­lik yıllarında tutkuyla başla­dığı araştırmalarının sonucu­nu, 2008’de 851 sayfalık bol fotoğraflı, kapsamlı bir kitap olarak yayımlamıştır. İnkılap Yayınları arasında basılan bu büyük boy, kuşe kağıtlı, kap­samlı çalışmanın izleri Fik­ret Hakan’ın Türk sinemasın­da parladığı ilk yıllara kadar iner. 15 Aralık 1961 tarihli Ses mecmuasında çıkan bir ha­ber, 2008 tarihli bu kitabın tanıtımı gibidir: “Fikret Ha­kan Filimciliğimizin Tarihini Yazıyor”. Resimlerle süslü bu haber/röportaj tarzında yazıl­mış imzasız yazıda, Fikret Ha­kan’ın İstanbul Sahaflar Çarşı­sı’nın giriş kapısı içinde kitap ve belge araştırırken çekilmiş bir fotoğrafı yer almaktadır.

15 Aralık 1961 tarihli Ses dergisinde yayımlanan “Fikret Hakan Filimciliğimizin Tarihini Yazıyor” başlıklı haberde kullanılan fotoğraflar, Hakan’ın 2008’de çıkaracağı Türk Sineması Tarihi kitabının hazırlıklarının yıllara dayandığını gösteriyor.

Ses’teki yazının girişin­de şu satırları görürüz: “Fik­ret Hakan çalışma odasında üç sanatı kaynaştırabilmiş­tir. Duvarları, aydınlık renk­li non-figüratif desenler, ser­best ölçülü şiirler süsler. Bu tabloların arasına, Türk sahne ve perdesinin meşhurlarının fotoğrafları asılmıştır. Ayrıca çalışma masasının üstü, tepe­leme sahne ve perde fotoğraf­ları ile doludur. Fihristler, not defterleri, kitaplar da, kitap­lıkta yer kalmadığından masa­nın üzerine sıralanmıştır. Ya­kışıklı artist, bu dekor içinde sinemamızın 64 yıllık tarihini yazmaktadır. Önce notları der­ler, sonra bu yazıları fotoğrafla değerlendirir…

Türk filmciliğinin tarihi­ni, defterleri, kitapları karıştı­rarak soranlara şöyle anlatır: ‘Gördüğünüz defterler, fihrist­ler, fotoğraflar (64 yıllık) si­nema tarihimizin sayfalarını dolduracak belgelerdir”.

Fikret Hakan’ın 2008 tarihli Türk Sineması Tarihi kitabı Türk sineması için referans değerinde bir çalışma

1961’te yapılan bu röpor­taj sonrasında Fikret Hakan, uzun yıllar boyunca bu sinema arşivini oluşturmaya, olgun­laştırmaya devam etmiştir. İlk baskısı 2008’de yapılan kitap, sonraki yıllarda 5 yeni baskı daha yapacaktır.

11 Temmuz 2017’deki ölü­müne kadar Fikret Hakan, kitap, belge, arşiv malzemesi oluşturmayı sürdürmüş; İzzet Günay gibi, Haldun Dormen gibi, Mücap Ofluoğlu gibi ki­tap sevdalısı, okuyan, iyi bir entelektüel olarak yaşamıştır.

Bodrum’da son yıllarını ge­çirdiği evinde muhteşem bir kütüphane ve arşive sahip olan bu kıymetli sanatçının malze­mesini görmek, elden geçirmek mutluluğuna eriştim. Kıdemli bir sahaf olarak yine kitaplığını görmek ve almak şansına eriş­tiğim İzzet Günay’dan ve Mü­cap Ofluğlu’ndan sonra gördü­ğüm en iyi edebiyat kitaplığına sahip kişi Fikret Hakan’dır di­yebilirim. Hâtırasına saygıyla…