IN VINO VERITAS
Üzüm sağlık üretir şarap gerçeği söyletir
Yaklaşık 8500 yıl önce üretilmeye başlanan üzüm, Kafkas dağlarından aşağıya inerek evcilleşti, çeşitlendi, dünyaya yayıldı. O da insanların sevgisine karşılık kabuğundaki vahşi mayayı hediye etti. Bu maya, üzümün suyunu kısa sürede hoş etkileri olan bir içeceğe dönüştürüyordu. Üzüm ve şarabın Mısır, Yunan, Roma ve sonraki medeniyetlerde devam eden yolculuğu.
DÜNDEN BUGÜNE PİKNİK GELENEĞİ
Baharda evde durulmaz çayır-çimene doyulmaz
1800’lerin başlarında İngiltere’de başlayan ve evde hazırlanmış yiyecek içeceklerle doğaya düzenlenen günlük seferlere piknik deniyordu. Türk toplumunda ise çok daha eskiden, 18. yüzyılın başlarından itibaren Kağıthane’yle başlayan mesireye gitme geleneği günümüze kadar devam etti. Avrupa’yla en önemli fark, bizdeki pikniklerin esas olarak “oturarak-yatarak” yapılmasıydı.
DÜNDEN BUGÜNE PİKNİK GELENEĞİ
Baharda evde durulmaz çayır-çimene doyulmaz
1800’lerin başlarında İngiltere’de başlayan ve evde hazırlanmış yiyecek içeceklerle doğaya düzenlenen günlük seferlere piknik deniyordu. Türk toplumunda ise çok daha eskiden, 18. yüzyılın başlarından itibaren Kağıthane’yle başlayan mesireye gitme geleneği günümüze kadar devam etti. Avrupa’yla en önemli fark, bizdeki pikniklerin esas olarak “oturarak-yatarak” yapılmasıydı.
ORIENT-EXPRESS
Sınır tanımayan lezzet lükse ve ihtişama davet
1883’te başlayan, 1977’ye kadar devam eden meşhur Orient-Express tren seferleri, tepe noktasını iki dünya savaşı arasında yaşadı. Geçilen ülkeye göre yemek mönüleri değişiyor, yolculara hem klasik hem farklı tatlar sunuluyordu. Agatha Christie’nin meşhur Şark Ekspresi’nde Cinayet’i bir yana, Tolstoy’dan Mata Hari’ye, Gandhi’den Churchill’e, Freud’den Marlene Dietrich’e ünlü yolcular Doğu’ya böyle geldiler.
DÖNÜŞEN VE KAYBOLAN KARADENİZ TATLARI
Hamsiyi koyduk tavaya haydi uşaklar masaya
“Karadeniz’in ne yemeği olacak ki? Karalahana, hamsi, mısır ekmeği, fasulye, hepsi bu” demeyin. Her şeye rağmen Karadeniz’in zamana meydan okuyan tatları, yemek alışkanlıkları...
ZEHİRLİ, KEYİFLİ, YASAKLI...
Erişemediği yiyeceğe ‘mantar’ diyen insan
Çok eski çağlardan beri bilinen ve Tanrısal anlamlar yüklenen mantar, metafizik deneyimlere de yol açtığı için ilk dinsel pratiklerin ortaya çıkmasında rol oynamış. Birçok kültürde “sıradan halk”ın yemesine izin verilmeyen mantar, gündelik hayatımıza da “mantar gibi bitmek” veya “kalitesiz” anlamlarıyla girmiş. Milyonlarca dolarlık bir piyasanın tarihî-aktüel arkaplanı.
SADECE MUTFAK DEĞİL, ADAB-I MUAŞERET
Doğu medeniyetini Batı’ya taşıyan insan: Ziryab (Kara Kuş)
Tam adı: Abu al-Hasan Ali ibn Nafi. Herkes ona Ziryab diyor. Herhalde çok esmer olduğu için bu isimle anılmış. 789 yılında Musul’da doğmuş, 857’de Kurtuba’da ölmüş. Yüzyılda bir gelen bir deha. Müzik, moda, mutfak, görgü kuralları, sağlık... Tüm bu alanlarda gündelik hayatı, insan davranışını değiştiren bir kaşif. Kültürün diğer adı.
AVA GİDEN AVLANDI, İNSAN TÜRÜ YALNIZ KALDI
İhtiyaçtan Zevke Uzanan Süreç
Bir toplayıcı iken kendi av olan insan evladı sonradan hıncını uçan-kaçan her şeyden çıkarmış; en yaman, en sapkın ve sınır tanımayan avcı olmuş. “Avcı-toplayıcı” dönemden modern zamanlara uzanırken, her coğrafyada, her inanışta kendini kaybeden iktidar sahipleri, ziyafet-parti-zevk üçgeninde hayvanların da neslini tüketmiş.
TOKGÖZLÜ BALIK, AÇGÖZLÜ İNSANOĞLU
Somon: Balık kılığında fedakar bir bilgeydi…
Binlerce yıl boyunca, hiçbir balığın muktedir olmadığı yolculukları gerçekleştirdi. Hem türünü devam ettirdi hem kendini feda ederek insanı ve diğer canlıları besledi. Bu benzersiz davranıştan etkilendik ama daha fazlasını istedik; bu canım türü 19. yüzyıldan bugüne yokolma noktasına getirdik. Nereden nereye...
ÇOK YİYEN DEĞİL ÇOK GEZEN
Ruhun gıdası mutfak, mutfağın kaderi seyahat
Bilinen tarih boyunca, farklı coğrafyalara gitmenin ortaya koyduğu en önemli sonuçlardan biri de yemek malzemesinin ve kültürünün değişmesi, zenginleşmesi. Gerek yeni hammaddeler ve alışkanlıklar gerekse yol yaparken karşılaşılan zorluklar ve zorunluluklar, yemeklerin akıbetini belirlemiş. Şimdi pandemi nedeniyle belki pek yol yapamıyoruz ama, kaynaklarımızı daha akılcı kullanmamız gerektiği ortaya çıktı galiba.