Aralık
sayımız çıktı

1908 Devrimi’nin artçı sarsıntıları

İTTİHADCILARIN REJİM VE İKTİDAR MÜCADELESİ

Aykut Kansu’nun Tür­kiye siyasî tarihi lite­ratürüne önemli bir katkı olan 1908 Devrimi ki­tabının ardından, devrimin ilk beş yılında Osmanlı Dev­leti’nin siyasal hayatında ki dönüşümlere odaklanan yeni kitabı İttihadcıların Rejim ve İktidar Mücadelesi 1908-1913 adlı kitabı da İletişim Yayın­ları’ndan çıktı.

Kansu’nun eserinde 1908 Temmuz Devrimi’nden 1913’e dek yaşanan siyasal gelişmeler kronolojik biçimde 11 bölüm­de tartışılıyor. Kitap, esasen Kansu’nun 2000 yılında ya­yımlanan Politics in Post-Re­volutionary Turkey 1908-1913 başlıklı çalışmasının tercüme­si olsa da, önsözde bu edisyo­na eklemeler yapıldığı belir­tilmiş. Dolayısıyla Türkiyeli okurlar Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nda, Fransa’da, Almanya’da ve ABD’de neşre­dilen ve Türkiye’deki siyasal gelişmelerle ilgili haberlerin yer aldığı gazetelerle dergile­rin de gözden geçirildiği zen­ginleştirilmiş bir baskıyla kar­şı karşıyalar.

Kansu, kullandığı birincil ve ikincil kaynaklarla, 1908 Devrimi’nin ertesinde sosyal ve siyasal ortamın bir süre sonra sakinleşmediğini, ak­sine Türkiye’nin geleceğini etkileyecek mücadelelerin de­vam ettiğini gösteriyor. Yaza­ra göre, 23 Temmuz 1908’de İttihadcılar yalnız 1876’da ilan edilen Kanun-i Esasi’yi yeniden yürürlüğe koymak­la kalmadılar, ayrıca modern ve merkezî bir devlet yarat­mak amacıyla kapitalist üre­tim ilişkilerini geliştirerek ve parlamenter düzende işleyen bir iktidar yapısı kurarak “es­ki rejim”in sivil ve asker pa­şalar eliyle işleyen idaresini de kırmaya çalıştılar. İttihad­cıların kan dökerek kurdukla­rı bu yeni rejim uğruna, dev­rimi takip eden ilk beş yılda Fırka-i Ahrar ve Hürriyet ve İtilaf Fırkası gibi siyasî mu­haliflerinin yanı sıra, Hizb-i Cedid gibi kendi içlerinde­ki mutlakıyet taraftarlarıyla da mücadele etmeleri, yaza­rın ele aldığı temel meseleler arasında. Balkan Savaşı’nın siyasal alandaki en ciddi so­nucu olan Bâb-ı Âlî Baskını ve ardından kurulan yeni hü­kümet ise Kansu tarafından İttihadcıların monarşi yanlısı bakanları tasfiyesi olarak yo­rumlanıyor.

Fırka-i Ahrar’a karşı seçimleri kazanan İttihat ve Terakki’nin çoğunlukta olduğu Meclis-i Mebusan 17 Aralık 1908’de açıldı.