Z kuşağı, önce konuşma dilinde yaygınlaşan, sosyal medya mecralarıyla yazıya da yansıyan yeni bir dil oluşturdu. Yeni kuşağın kullandığı bu sözlere, “yeraltında konuşulan şifreli bir dil”in ürünleriymiş gibi dışlayıcı bir tutumla yaklaşılması o sözleri dillerden silmez, tersine daha da kullanılır duruma getirir, yaygınlaştırır. Dil canlıdır.
Bir günlük gazetede şu satırlara rastlamıştım: “DM’den yürümek, modern zamanda birisiyle tanışmanın en etkili ve hızlı yoludur. İlgi duyduğunuz birine DM’den yazarken eliniz ayağınız birbirine karışıyor olabilir. DM’den yürümek bir sanattır, DM’den yürümenin de incelikleri var. Peki DM’den nasıl yürünür? İşte 7 adımda DM’den yürüme rehberi…”
Oğuz Atay Tutunamayanlar (1972) romanında, “dil, yaşayışımızın aynasıdır” der. Hayatlarımız her geçen gün daha hızlı akıyor. Z kuşağı, önce konuşma dilinde yaygınlaşan, sosyal medya mecralarıyla yazı diline de yansıyan yeni bir dil oluşturdu. Bu kuşağın kendi aralarındaki iletişime egemen olan sözleri incelediğimizde, eski dil yapılarının bozulmasıyla elde edilen, İngilizce kökenli fiilleri de içeren, argo ağırlıklı ve mizah içeriği üretme kaygısı taşıyan yapılarla karşılaşıyoruz: “Akmak, atar yapmak, ayar vermek, birine dalmak, birine yükselmek, birine yürümek, boş yapmak, darlamak, DM’den yürümek, düşmek, gider yapmak, kasmak, takipçi kasmak, duyar kasmak, stalklamak, trip atmak, trollemek, yargı dağıtmak.
Her kuşak, kendinden sonraki kuşakların ürettiği yeni dili soğuk karşılar. Geçmişte de aydınlar, kendi yaşadıkları çağın yeni dilini acımasızca eleştirmişlerdi. Kimi aydınlar günümüzde bu yeni üretilen sözlerin dili yozlaştıracağı endişesini taşırken, azınlıkta kalan bir grup dilbilimci ise yeni öneriler sunmanın dili zenginleştireceğini savunuyor. Kendi adıma bu dilden pek hazzetmesem de, dilimizi yozlaştırıp zarar vereceğini düşünmüyorum.
Yeni kuşağın kullandığı bu sözlere, “yeraltında konuşulan şifreli bir dil”in ürünleriymiş gibi dışlayıcı bir tutumla yaklaşılması, hâtta bunların yok sayılması o sözleri dillerden silmez, tersine daha da kullanılır duruma getirir, yaygınlaştırır. Dilbilimcilerin sokaktaki bu sözleri “yeni söz önerileri” olarak derleyip incelemeleri, söz varlığını geliştirme yolunda önemli bir çalışma olacaktır. Bu yeni dil üzerine birkaç akademik makale yayımlandı bile (örneğin düne kadar ayıp karşılanıp mesafeli olunan “bir tık” sözü bile dil otoritelerince, son güncellemede TDK Sözlük içine katıldı).
Bu yeni nesil dile ait sözlerin tutunup tutunamayacakları zaten zaman içinde belli olacak. Kabul görmezse unutulur giderler, kabul görürse yerleşir kalırlar. Sonuçta bu sözleri beğenen kullanır, beğenmeyen kullanmaz. Sözcükler halkın dilinde ya tutunamaz ölürler ya da sonsuza dek yaşarlar. Dilin canlı olduğunu, değişerek geliştiğini ve yeniden işlenmeyen dillerin öldüklerini unutmadan Türkçemizi yaşatmaya devam edelim.
Yeni nesil sözler: Gideri var mı?
Akmak, atar yapmak, atarlanmak, atmak, ayar olmak, ayar vermek, bir şeyi çakmak, bir yere dalmak/bir şeye dalmak/birine dalmak, birine yazmak, birine yükselmek, birine yürümek, bir şeye takmak, boş yapmak, captionlamak, darlamak, darlatıp durmak, daral gelmek, diss atmak, DM’den yürümek, düşmek, gider yapmak, gideri var, gömmek, gözü-kulağı kanamak, iş atmak, iş/hesap kitlemek, kafa açmak, kafasını yaşamak, kasmak, takipçi kasmak, maincraft kasmak, level kasmak, ortalama kasmak, duyar kasmak, kopmak, linç etmek/linç yemek, mezuna kalmak, pes atmak, pik yapmak, random atmak, sallamak, sıkıntı yok, sıkmak, soğuk yapmak, stalklamak, tav olmak, trip yapmak/trip atmak/tribe girmek, trollemek, yardırmak, yargı dağıtmak.
