IRAKEYN İki Irak. Irak-ı Acem denen İran’ın Tebriz merkezli kuzeybatı bölgeleri ile Arap yarımadasının Irak-ı Arab denen Osmanlı egemenliğindeki Musul’dan Bağdat’a kadar olan güneydoğu bölgesi.
ISKARLAT/BEDELİ Venedik çuhası. Boyası solmayan dayanıklı bir kumaştı. Bir adı da Yeniçeri çuhası idi. Sekbanbaşıya ve Yeniçeri Ocağı’nın diğer büyük ağalarına her yıl verilen giyimlik kumaştı. Kimi yıllar kumaş yerine ıskarlat bedeli ödenirdi.
ISLÂHHÂNE İlk kuruluşunda sanat okullarına verilen ad. İlkini, bu adı da veren Midhat Paşa 1865’te Niş’te açtı. Bundan sonra diğer Osmanlı vilayetlerinde de açıldı. Bunlar, Türkiye’de programlı ilk meslek-sanat okullarıdır. 1868’de yürürlüğe giren nizamnâme (tüzük) ile adı “sanayi mektebi” oldu. Bu ad ilk kez, İstanbul Sultanahmet’teki Kılıçhane’de açılan sanat okuluna verildi.
İBRAHİM PAŞA SARAYI Sultanahmet’deki eski sadrazamlık konutu. Bu işlevini ve Enderun’a aday yetiştirilen acemi ocağı özelliğini zamanla yitiren ve yer yer harap olan görkemli saray, 19. yüzyılda, bir bölümü Mehterhane, bir bölümü de Kuyud-ı kadime Mahzeni (arşiv) yapıldı ve malî -askerî evrak belgeleri burada korumaya alındı. Bir bölümü askerlik dairesi yapıldı. Daha önce Mehterhane bölümü hapishaneye çevrilince, İstanbullular yarı alay yarı eleştiri, bu saraydan bozma hapishaneden dolayı diğer cezaevlerine de “mehterhane” dediler. Suç işlediği savıyla tutuklanan Şair Eşref’in buraya kapatılılırken söylediği “Açıl ey bâb-ı Mehterhane biz de mihmandarız!” dizesi meşhurdur.
İBRİKDAR Sarayda Hasoda içoğlanlarındandı. Törenlerde padişahın murassa (mücevher işli) ibriğini taşırdı. Vezir konaklarında da ibrik gulamı denen köleler, efendisine elini yüzünü yıkarken, abdest alırken leğen ve ibrik hizmeti verir, su döker, havlu tutardı. Doğal ki başka görevleri de vardı. II. Abdülhamid’in ibrikdarbaşı korkutucu bir fiziğe sahip Zeybek Hasan Ağa, söylentiye göre saraydaki gizli işkenceleri uyguluyordu.
İNŞÂ-YI KÂRGİR TEŞVİK-İ UMUMİSİ Ülke genelinde taş ve tuğla inşaatı teşvik eden 1845 tarihli ferman. Bu amaçla bir de tamim (genelge) yayımlandı, kargir (taş ve tuğla) bina yapmak isteyenlerin ruhsat almış sayıldıkları duyuruldu. Amaç, yangınlara neden olan ahşap ev-işyeri yapılmasını önlemekti.
