Müslümanların kıblesi, yenileme projesiyle gökdelenlerin, neon ışıkların gölgesinde kaldı. İslami Mirası Araştırma Vakfı’ndan Allawi “Kabe, Manhattan’a dönüşecek” diyor.
Kâbe ve onu çevreleyen Mescid-i Haram, ihtişamlı tarihî mirasını hızla yitiriyor. İslâm inancında, 15 yüzyıldır Müslümanların her gün tüm ibadetlerinde yüzünü döndüğü Kâbe’nin yerindeki ilk yapıyı Hz. Adem’in yaptırdığı, zamanla yok olan bu yapının yerine Hz. İbrahim’in yeni Kâbe’yi inşa ettiği kabul ediliyor. Bu kutsal mekan tarihi boyunca titizlikle korunmuştu. Yavuz Sultan Selim döneminde Osmanlı coğrafyasına dahil olan Kâbe’de, sonraki yıllarda onarımlar gerçekleştirilmiş, Mescid-i Haram’da da hacı adaylarını güneşten koruyan revaklara ekler yapılmıştı. 2011’deyse Suudi Arabistan Krallığı yeni bir restorasyon projesi başlattı. Proje tamamlandığında halen 770 bin hacı adayı alan 356 bin m2lik alan, 456 bin m2ye çıkacak ve fazladan 1,2 milyon kişiyi daha ağırlayabilecek. Ancak proje, kültürel anlamda büyük ölçüde doku kaybına mal oluyor. Durumu ve atılması gereken adımları Londra merkezli İslami Mirası Araştırma Vakfı Başkanı İrfan el Allavi ile konuştuk:
Suudi Arabistan’ın nihai Mekke vizyonu nedir?
Suudiler Kâbe’yi çevreleyecek 124 bina inşa etmek ve o çirkin saat kulesinden (Osmanlı yapımı Ecyad Kalesinin üzerine inşa edilen 601 metrelik Mekke Kraliyet Saat Kulesi) geceleri yayılacak lazer ışıklarla bölgeyi ‘Manhattan’laştırmak istiyorlar. Mekke’de tarihî hiçbir yer kalmayacak. Mekke’deki mirasın yüzde 95’i yok oldu ve sırada Medine var. Orada da gökdelenler, Mescid-i Nebevî’yi çevreleyecek.
Projenin neden olduğu hasarın boyutları nedir?
Bundan önce Kâbe’yi çevreleyen 350 yıllık Osmanlı revakları geçtiğimiz yıl yıkıldı, yerlerine taklitleri konacak. 1980’lerde yaptığımız kazılarda Hz. Muhammed’in eşi Hz. Hatice’nin evinin kalıntılarını bulmuştuk. Buranın üstüne çok büyük bir umumi tuvalet yapıldı. Zemzem kuyusu da 1980’lerde uyarılarımızın aksine dinamitle yapılan çalışmalar sonucunda tahribata uğradı ve çatladı.
Islamic Heritage Research Foundation
Yeni tahribatları engellemek için ne yapılmalı?
Başta Türkiye olmak üzere Müslüman devletleri hemen harekete geçmeli. Çalışmalarda yer alacak ekipler belirlenirken çok titiz davranılmalı. Bizim gibi kurumlara danışılması gerekiyor. Geçmişte yıkılan ve yıkılması planlanan yerlere dair 48 bin görsel malzeme ve haritaya sahibiz. Yakın zamana kadar, toptan tahribatı engellemek için birkaç yılımız var derdim, ama bugün sadece saatler kaldı!
MUHTELİF
1 Haiti açıklarında bulunan batığın; yüksek ihtimalle Kristof Kolomb’un 1492’de Amerika’yı ‘keşfettiği’ seferinin sancak gemisi Santa Maria olduğu açıklandı. Çalışmayı, Barry Clifford ve ekibi yürütüyor.
2 Ege Denizinde 1992’deki NATO tatbikatında Türk muhribi Muavenet’i vuran ve 5 Türk denizcinin ölmesine neden olan Amerikan USS Saratoga uçak gemisi, sökülmek üzere 1 sente satıldı.
3 Gazeteci Güngör Sayarı 17 Mayıs’ta KKTC’deki evinde hayatını kaybetti. Yeni Gün ve Güneş gazetelerinde futbol ve at yarışı yorumculuğu yapan Sayarı (d. 1937), 1978- 1979 arasında Türkiye Futbol Federasyonu başkanıydı.
4 Çin’de yeni bir dinozor türü keşfedildi. Burnu çok ince ve uzun olan 66 milyon yaşındaki bu dinozorun bilimsel adı Qianzhousaurus sinensis olsa da bilim adamları ona “Pinokyo Rex” diyor.
5 Led Zeppelin, efsanevi Stairway to Heaven şarkısının girişini ABD’li Spirit grubunun 1968 tarihli Taurus şarkısından ‘çalmak’la suçlanıyor. İddia sahibi Spirit grubunun avukatı 1969’da iki grubun aynı sahneyi paylaştığını hatırlattı.
6 Yayın Kurulu üyemiz Doç. Dr. Şevket Dönmez, Türkiye Bilimler Akademisi’nin yılda bir yayımladığı arkeoloji dergisi TÜBA-AR’ın yayın kurulu başkanı oldu. Dönmez, İstanbul Üniversitesi Arkeoloji bölümünde ders veriyor.
TARİHE KALANLAR
Soma’da maden felaketi
Manisa’daki kömür madeninde 13 Mayıs’ta çıkan yangın sonucu yeraltındaki 786 işçiden 301’i öldü. Felaket dünyada son 42 yılın ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en çok ölümle sonuçlanan madencilik kazası oldu. Kazanın ardında korkunç bir ihmal zinciri olduğu ortaya çıktı.
Ceylan’a Altın Palmiye
Nuri Bilge Ceylan, Kış Uykusu filmiyle 24 Mayıs’ta Cannes Film Festivali’nin en büyük ödülü Altın Palmiye’yi kazandı. Ödül Yol filminden (1982) sonra ikinci kez Türkiye’ye geldi.
120 yılın en büyük seli
Balkanlar’da 17 Mayısta başlayan yağmurlarla, bölgede son 120 yılın en büyük sel felaketi yaşandı, en az 44 kişi hayatını kaybetti. Selden Bosna-Hersek’te bir milyon kişiyi etkilendi. Salgın hastalık ve Bosna Savaşından kalan mayınların da selin etkisiyle sürüklenmesi tehlikesi ortaya çıktı.
Eski başbakana hapis
İsrail’in eski başbakanı Ehud Olmert, Kudüs Belediye Başkanlığı döneminde (1993-2003), kentteki inşaatlardan rüşvet almaktan altı yıl hapis ve 300 bin dolar para cezasına çarptırıldı.
Aşırı sağın ilk zaferi
Avrupa Parlamentosu üyelerinin belirlendiği 22-25 Mayıs seçimlerinde aşırı sağ beklenmedik bir zafer kazandı. Fransa’da Marine Le Pen liderliğindeki Ulusal Cephe, oyunu yüzde 6,3’ten 25’e çıkartarak ülkede ilk defa ulusal çapta bir seçimi kazandı. Alman neo-Nazi partisi NPD de ilk kez AP’de koltuk kazandı.
