Dünya Süleyman’a kalmamış
Uluorta “şanlı atalarımız” denen Osmanoğullarını –velev Süleyman olsun– kötülemek yanlış, eleştirmek ise gereklidir. Okul kitaplarında istila, yağma, haraca bağlama, tutsak etme seferlerini dinleyen ve okuyan öğrenciler, bu eylemleri kahramanlık sayarak yapanlara hayranlık duydular. Parlak zaferlerden korkunç cinayetlere, 30 Eylül 1520’den 7 Eylül 1566’ya Kanunî Sultan Süleyman…
16. YÜZYILDA MERKEZ ÜLKE: OSMANLI DEVLETİ
Doğu’da toparlanma Batı’da büyük travma
Kanunî döneminde Batı’daki fetihler, Hıristiyan zihin dünyasında büyük bir altüst oluş meydana getirdi. Vaktiyle Endülüs vasıtasıyla İslâm’ın yayılmasının önü kapatılmıştı; şimdi ikinci bir “Endülüs” daha doğmuştu ve çok daha güçlüydü. Doğu’da ise Osmanlı hilafet anlayışı bu dönemde şekillendi; İslâmi muhafazakarlığı hayatın her kademesine kadar yaygınlaştırma anlayışı hakim olmaya başladı.
1526’DAN 1891’E VERGİ MUAFİYETİ
Budin’in anahtarı ve 365 yıl süren ayrıcalık
1526’da Osmanlıların Macarları yendiği Mohaç Savaşı, tarihteki en kesin sonuç alıcı savaşlardan biridir. Budin Kalesi’nin anahtarlarını Osmanlılara teslim eden şehrin Yahudi halkından Salamon oğlu Yasef ve soyundan gelenlerin tamamı cizye hariç tüm vergilerden muaf kılındı. Hatta Budin’in elimizden çıktığı 1686’dan sonra da bu muafiyetler ortadan kaldırılmadı. Bir devlet geleneği, bir aile hikayesi...
KANUNÎ DÖNEMİNDE YÖNETİM VE YÖNETİMSİZLİK 16. YÜZYILDA OSMANLILAR
Hedef yeni ve ileri, ama kafalar eski
Akdeniz’in 1500’lü yıllarda şüphesiz bir ticari önemi vardı; ancak Osmanlılar esas olarak İpekyolu’ndan beslenen bir imparatorluktu. Zaten Akdeniz’in zengin ticaret yolları da esas olarak Batı Avrupa’dan; İspanya, Fransa’nın güneyi ve İtalya etrafından geçiyordu. Osmanlı yönetimi Kanunî devrinde avangard kapitalist ruhu yakalayamadı; “müsadere”yle yetindi.
KANUNÎ DEVRİNDE PAYİTAHT VE SANAT
İstanbul’un altın çağı mimarinin tepe noktası
16. yüzyıla damgasını vuran Sultan Süleyman, Osmanlı başkentinin dokusunu da değiştirdi. Mimar Sinan gibi bir büyük ustanın öncülük ettiği mimarlık ve sanat hamlesi sırasında, 19 ayrı yapı tipinde 596 eser ortaya kondu! İznik çinilerinin, Uşak halılarının, hat sanatının, revzen/vitray sanatının, kündekarinin en parlak örnekleri bu dönemde üretildi.
‘DİRLİK VE DÜZENLİK’İN BOZULMASI
Çöküşün tohumları Kanunî’yle yeşerdi
Osmanlı Devleti’nde sonun başlangıcı, Kanunî döneminde ortaya çıkan bir dizi olumsuzlukla beslenmişti. Osmanlıları çöküşe götüren idari, siyasi, askerî ve ekonomik darboğazlar ile bağnazlık ve düzensizlik, bu dönemin ülke içindekini karakterini belirler. 46 yıllık uzun bir döneme damgasını vuran en önemli felaketler…
Sèvres Antlaşması: Teslimiyetin de ötesi
Bundan tam 100 yıl önce, Osmanlı Devleti’nin 10 Ağustos 1920’de imzaladığı Sèvres Antlaşması, Türkiye’yi ölçüsüz bir biçimde cezalandırıyor, ülkeyi fiilen parçalıyordu. Peki İstanbul’daki iktidar Sèvres’i, böylesine korkunç koşullar içeren bir antlaşmayı nasıl kabul edebilmişti? Üç sene sonra Lausanne Antlaşması’yla hükümsüz kalacak olan Sèvres’in perde arkasında, öncesinde ve sonrasında yaşananlar...
DARBELİ OSMANLI TARİHİ
Padişah, ferman, asker ayar verdi
Osmanlı döneminde bitmek tükenmek bilmeyen isyanlardan bir kısmı, dolaysız şekilde sultanları ve yönetim kademesini de hedef almıştı. Padişahların, vezirlerin katline kadar uzanan bu darbelerin motor gücü genellikle yeniçeriler, “üst akıllar”ı ise devlet içindeki çeşitli “paralel” güç odakları idi.