Philipp Ferdinand von Gudenus’un 277 yıllık bu olağanüstü çalışmasının ikinci bölümünde, Bizans İstanbul’unun dokusu üzerine inşa edilen Osmanlı yapılarını izliyoruz. Ön planda sivil Osmanlı mimarisinin nadide örnekleri, arka planda tarihî yarımadanın başlıca camileri görülüyor.
1. TOP KAPISI Haliç ve Marmara surlarının birleştiği bugün Sarayburnu denilen bölgede Bizans devrinde kentin büyük kapılarından biri bulunuyordu. Azize Barbara adı verilen bu kapının arkasındaki arazide bulunan sarayı korumak için Osmanlı döneminde toplar yerleştirilmişti. Bu nedenle kapı Topkapısı adıyla anılır olmuştur. Sultan II. Mahmud döneminde inşa edilen büyük ahşap saray inşaatı sırasında bu kapı yıktırılmıştır.
2. SARAY-I CEDİD (TOPKAPI SARAYI) HAREM CEPHESİ Bugün Topkapı Sarayı denilen sarayın Haliç’e bakan cephesinde III. Murat döneminden itibaren gelişen Harem dairesinin yapıları ayrıntılı gösterilmemiştir.
3. KAYIKHANE Topkapı Sarayı’nın bugün Beşiktaş’ta Deniz Müzesi’nde korunan saltanat kayıkları, Haliç kıyısında Sepetçiler Kasrı yanındaki gözlerde bulunuyordu. Kayıkhane 19. yüzyıl sonlarında harap olmuş, kitabesi Topkapı Sarayı Müzesi’ne kaldırılmıştır.
4. SEPETÇİLER KASRI 17. yüzyılda inşa edilen kasr, Bizans dönemi surlarının iki yönde genişletilmesi ile oluşan set üzerine inşa edilmiştir. Osmanlı saraylarında benzer yüksek köşklere sepet köşkü dendiği bilinir. Bu yapı, sultan ve Harem sakinleri tarafından Haliç’i, şehri, zaman zaman da burada yapılan törenleri izlemek için kullanılırdı.
5. YALI KÖŞKÜ Sinan Paşa tarafından Sultan III. Murat’a hediye olarak inşa edilmiştir. Yapı, sahilde saray surlarının dışında bulununan tek katlı büyük ahşap bir yapıydı. Sultanların saraya saltanat kayıkları ile gelip gittiği yer olan bu köşk, aynı zamanda donanmanın şehre geldiği ve şehirden ayrıldığı zamanlarda yapılan törenlerde de kullanılırdı.
6. AYASOFYA CAMİİ 532-537 yıllarında İmparator İustinianus tarafından kilise olarak inşa ettirilmiş olan yapı, 1453 ten sonra Fatih Sultan Mehmet tarafından cami haline getirilmişti. Yapının resimde görülen üç minaresi 16. yüzyılda eklenmiştir. Resimde Ayasofya’nın solunda görülen kubbe Aya İrini olmalıdır.
7. SULTANAHMET CAMİİ Sultan Ahmet’in 17-18 yaşlarındayken inşa edilmesini emrettiği caminin mimarı Sedefkar Mehmet Ağa’dır. Yapı, Osmanlı döneminde inşa edilen altı minareli camidir. Caminin Galata yamaçlarından etkileyici bir görünümü vardır.
8. YENİ CAMİİ Cami ve etrafındaki yapıların inşasına Safiye Sultan’ın emri ile 1598’de başlanmış, ancak 1665’te Hatice Turhan Valide Sultan tarafından tamamlatılabilmiştir. İki valide sultanın isteği ile inşaatta bir çok mimar görev almıştır. Yapı üçer şerefeli çifte minareleri ile bir hükümdar yapısı görünümündedir.
9. BEYAZIT CAMİİ Sultan II. Beyazıt tarafından 1501-1505 yılları arasında inşa ettirilen caminin mimarının kimliği tartışmalıdır. Tek şerefeli iki minaresi ile cami, Haliç siluetinde izlenebilir.
10 SARAY-I ATİK (ESKİ SARAY) Fetihten hemen sonra Fatih ilk sarayını kentin merkezinde geniş bir alana inşa ettirmişti. Etrafı duvarlarla çevrilen bu geniş alanda birçok köşk ve kasr yapılmıştır. 1470 dolaylarında bugün Topkapı Sarayı denilen yapılar inşa edilince, ilk yapı “eski saray” olarak isimlendirilmiştir. 19. yüzyılın başlarında ortadan kalkan bu saray yerine, bugün İstanbul Üniversitesi’nin birimleri olarak kullanılan Seraskerlik binaları yaptırılmıştır.
