Kanuni’nin sevgili şehzadesi Mehmed için inşa ettirdiği külliyedeki türbeler, özenli bir restorasyonun ardından Cumhuriyet tarihinde ilk defa ziyarete açıldı. Sivas’ta Anadolu Selçuklu Sultanı I. İzzeddin Keykavus’un 800 yıllık türbesindeki çinilere yapılanlarsa ancak bir resim dersi olarak nitelendirilebilir.
Kanuni Sultan Süleyman, ilk büyük külliyesini 1543’te henüz 23 yaşında hayatını kaybeden sevgili şehzadesi Mehmed adına Mimar Sinan’a yaptırmıştı. İstanbul’da bugünkü Şehzadebaşı semtinde yer alan Şehzade Külliyesi’nde ilk olarak şehzadenin türbesi tamamlanmış, çevresine sonraki yarım asırda altı türbe daha inşa edilmişti.
Şehzade’nin türbesi belki de Osmanlı sanatının en zengin süslenmiş türbesiydi. Cephedeki renkli taş kakmalar ve zengin taş işçiliği, yivli kubbe, Şehzade’nin sandukasının üzerine yapılan ahşap taht, bu eseri benzersiz kılmıştı. Türbe ve külliyenin inşaatından yüzyıllar sonra, Cumhuriyet’in ilanının ardından türbeler ziyarete kapanmış ve yeni kurulan Türbeler Müdürlüğü’ne bağlanmıştı. 1950’lerden itibaren bazıları geçici sürelerle açılmış ancak genel olarak ziyarete kapalı, özel izinlerle gezilebilen birimler olarak kalmıştı. Nihayet Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yaklaşık 50 kişilik bir ekiple tamamlanan restorasyonun ardından günümüzde Şehzade Külliyesi Türbeleri olarak adlandırılan toplam yedi yapı ziyarete açıldı. Genel anlamda son derece başarılı yürütülen çalışmalarda türbe içindeki kalemişlerinde, renkli camlarda bakım yapıldı, kurşunlar yenilendi, yapıların dış cepheleri temizlendi. Ancak (III. Murad’ın kızı Ayşe Sultan’ın eşi) İbrahim Paşa’nın türbesinde bulunan mermer sandukalar üzerindeki kalemişi detayların kötü bir restorasyon uygulamasına maruz kaldığını da belirtmek gerekir.
Öte yandan Şehzade Mehmed’in türbesinden kuş uçumu 700 km uzakta restorasyonu tamamen zıt yönde sonlandırılan bir türbede de 29 yaşında ölen Selçuklu Sultanı I. İzzeddin Keykavus (1220) yatıyor. Sivas’taki türbesindeki sandukaların üstünde yer alan Anadolu çini geleneğinin en güzel örnekleri, tamamen uyumsuz ve anlaşılmaz bir şekilde kalemişi tamamlandı. Selçuklu Sultanı, genç yaşta hastalanınca bu kentte gömülmeyi vasiyet etmiş, gömüldüğü türbenin cephesindeki kitabeye onun ağzından “geniş saraylardan çıkıp daracık mezarlara girdik, zenginliğimin bana faydası olmadı, saltanatım mahvoldu” şeklinde duygusal bir şiir yazılmıştı. İşte bu türbede ve türbenin dahil olduğu şifahanede 2009’da başlatılan çalışmada ciddi bir bakım yapıldıysa da sandukaların üzerine, dökülen çinilerin yerlerine kötü bir müdahalede bulunarak kalemişi tekniğinde nakışlar dolduruldu. Ama bu nakışlarda çinilerde görülen zengin geometrik kurgu anlaşılamaz hâle getirilmiş, ne renk ne de kompozisyon devam ettirilmiş. Restorasyon umarız ki yakın zamanda yetkililerin müdahalesi ile düzeltilir.
MUHTELİF
1- Türk eski çağ bilimleri duayeni Prof. Dr. Sencer Şahin (75), eski Genelkurmay Başkanı “tak-şak paşa” Doğan Güreş (88), yerel gazeteciliğin önemli isimlerinden Saruhan Ayber (75) hayatını kaybetti.
2- İzmir, Kadifekale’de gecekondular arasında yer alan Antik Roma tiyatrosunda kazılar başladı. Bölge İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından kamulaştırılmıştı.
3- Firavun Tutankamon’un vücuduna 2 binden fazla bilgisayar taramasıyla sanal otopsi yapıldı ve tavşan dişli, yumru ayaklı olduğu anlaşılan firavunun önceden bilindiği gibi savaş arabası kazası değil, kalıtsal bir hastalık sonucu öldüğü iddiası kuvvet kazandı.
4- İstanbul’da Rumca yayımlanan Apoyevmatini gazetesinin 1925’ten bu yana faaliyet gösterdiği Beyoğlu, Suriye Pasajı’ndaki ofise maddi gerekçelerle kilit vuruldu. Gazetenin sahibi Mihail Vasiliadis, gazeteyi evinde hazırlayacağını duyurdu.
5- Channel 4’te yayınlanan Hitler’in Gizli Madde Bağımlılığı belgeselinde, dönemin Amerikan istihbarat raporuna dayanarak Alman diktatörün metamfetamin bağımlısı olduğu ve 74 ayrı ilaç kullandığı iddia edildi.
6- Müzayede şirketi Sotheby’s’te mezata çıkan 7-8. yüzyıl tarihli nadir bir Kuran yazmasının sayfaları 170 bin TL karşılığında Yıldız Holding Sanat Koleksiyonuna dahil oldu.
TARİHE KALANLAR
1990’lara dönüş alarmı
Suriye’nin Türkiye sınırındaki Kobani’ye yönelik IŞİD saldırısına dikkat çekmek için HDP 6 Ekim’de “sokağa çıkma” çağrısı yaptı. Olaylar, PKK ve Hizbullah kökenli Hüda-Par gibi grupların çatışmasına dönüştü, 40’ı aşkın kişi öldü, Bingöl Emniyet Müdürlüğü’ne silahlı saldırıda 2 polis öldürüldü, pek çok bölgede sokağa çıkma yasağı kondu. Diyarbakır’da kurban dağıtırken Yasin Börü (16), Hasan Gökgöz (26) ve Hüseyin Dakak (19) korkunç bir şekilde katledildi. Demirtaş’ın Öcalan’ın telkin çağrısını aktarmasıyla sokak olayları önemli ölçüde sona erdi.
Anneler için 500. cumartesi
Gözaltında kaybolan ve faili meçhul cinayetlerde hayatını kaybedenlerin yakınlarının 27 Mayıs 1995’ten bu yana Galatasaray meydanında düzenledikleri oturma eylemi 25 Ekim’de 500. defa yapıldı. Eylemlere 1999-2009’da ara verilmişti.
Karaman’da facia
Soma maden faciasından 5 ay sonra 28 Ekim’de de Karaman’daki bir kömür ocağında göçük yaşandı, 18 madenci mahsur kaldı. Yayına hazırlandığımız saatlerde Enerji Bakanı Taner Yıldız “umutlarımız azalıyor” dedi.
Nobel ödülü Malala’ya
Nobel Barış Ödülü, ülkesi Pakistan’da kız çocuklarının okula gitmesi için kampanya yürüten ve bu sebepten Taliban tarafından vurulan Malala Yusufzay (17) ve Hintli çocuk hakları savunucusu Kailaş Satyarthi’ye (60) verildi.
