kırım savaşı gazisi abdullah çavuş’a sultan abdülmecid emekli maaşı bağlamak istese de genç ve zinde olduğu için çalışıp geçinebileceğini belirterek maaşı reddetti ve köyünde çiftçilik yaptı. yaşı ilerleyip bir maaşa ihtiyacı olduğunda ise devletten hiçbir yanıt alamayan abdullah çavuş’a ancak 55 yıl sonra maaş bağlandı… kırım harbi’ndeki cesareti ve gösterdiği yararlılıklarla namık kemal’i de etkileyerek önemli eseri vatan yahut silistre’nin kahramanlarından biri oldu. vatan yahut silistre eserinde, “ölsek kıyamet mi kopar?” sözleriyle ölümsüzleşti.
Senaristliğini ve yönetmenliğini Duygu Sağıroğlu’nun üstlendiği, 1969 yapımı bir Memduh Ün filmi olan Vatan ve Namık Kemal’de Ahmet Kostarika’nın canlandırdığı ve “Kıyamet mi kopar?” replikleriyle belleklere yerleşen Abdullah Çavuş’u, seyredenler çok iyi hatırlar. Batılı anlamda ilk tiyatro kabul edilen bu eserin özgün adı Vatan Yahut Silistre, yazarı Türk aydınlanmasının öncülerinden Namık Kemal’dir. Victor Hugo ve Shakespeare’den etkilenen Namık Kemal, oyunlarında hayalî sahneleri, kişileri ve mizahı ustalıkla kullanmıştır. Aynı zamanda millî ve romantik tiyatronun ilk örneklerinden sayılan bu eserinde de eğlenceli sahneler ve renkli tipler vardır. Miralay Ahmet Sıtkı Bey’in yakın adamlarından Abdullah Çavuş mimikleri ve sözleriyle güldürürken, aynı zamanda askerin maneviyatını yükselten bir güç sergiler. Fakat yazıldıktan yaklaşık bir asır sonra Vatan ve Namık Kemal adıyla sinemaya uyarlanan oyundaki Abdullah Çavuş hayalî değil gerçek bir karakterdir.
Yasak ve Sürgün!
Namık Kemal, İstanbul’da tiyatro sanatını tanıtıp yaygınlaştırmak amacıyla kurulan tiyatro cemiyetinin üyesiydi. İbret gazetesinin 31 Mart 1873 tarihli sayısında yayımladığı bir sayfadan daha uzun “Tiyatro” başlıklı makalesinde bu sanat hakkında bilgi verdikten sonra kendisinin bu cemiyet için kaleme aldığı Vatan Yahud Silistre’yi yeni bitirdiğini ve yarın akşam sahneye konulacağını yazmıştı. Gerçekten oyun 1 Nisan akşamı Vatan adıyla Güllü Agop’un Gedikpaşa’daki tiyatrosunda sahnelendi. Anavatan, millet, hürriyet kavramları ilk kez bir edebiyat eserinde kullanılmaktaydı. Bunun sahne sanatına uyarlanması daha etkili oldu.
