Batı’da Yunan Doğu’da Ermeni, ses ver ey Babıâli!

19 Mayıs 1919’da Samsun’a intikal eden Mirliva (Tuğgeneral) Mustafa Kemal Paşa, bu tarihten tam 15 gün sonra, Haziran başında İstanbul’a çektiği telgrafla Osmanlı yönetimini uyarır. 9. Ordu Müfettişi olarak milletin sesini duyurur.

İzmir, Aydın ve Manisa’nın Yunan kuvvetlerince işgali, Anadolu’nun çeşitli yerle­rinde düzenlenen mitinglerle, vilayet merkezleri ve kasaba­lardan yurt ve dünya kamuo­yuna yönelik toplu telgraf ve beyannamelerle protesto edi­lirken, esaret altındaki Babıâ­li’nin pek sesi çıkmıyordu.

O sıralarda 9. Ordu Mü­fettişliği görev ve unvanı ile Anadolu’ya geçmiş bulunan Mustafa Kemal Paşa, Damat Ferit Paşa’nın başında olduğu Sadaret’e çektiği bu telgrafıy­la, Babıâli’nin hareketsizlikten kurtulup, halkın göstermekte olduğu tepkileri yönlendirme­sini sağlamak adına, hüküme­tin hâlihazır siyaseti hakkında bilgilendirilmeyi istemektedir.

TELGRAF METNİ

BABIÂLÎ

Daire-i Sadaret

Şifre Kalemi

Şifre Telgrafnâme

Makâm-ı Celîl-i Sadâret­penâhîye

İzmir Manisa Aydın işgâlin­den müteheyyic ve endîşe-nâk olan ahâlînin her tarafta is­tiklâl-i millîyi tahlîs gâyesiyle yaptıkları müessir tezâhürât, mürâcaat-ı vâkı‘adan ve bazı mahallerden âcizlerine gelen telgrafnâmelerden anlaşılı­yor. Bilhassa vaktiyle yanmış ve pek çok zulüm ve istîlâ gö­ren Vilâyât-ı Şarkıyye ahâlî­si Ermenilerin mahsûs ve fii­len vâkî‘ bazı harekâtından ve ecânibin Garbî Anadolu’daki işgâl ve istîlâlarından muhıkk olarak şüphelere düşmüş ve artık kendi topraklarının da aynı âkıbete uğrayacağından endîşe-nâk olarak bir nok­ta-i itmi’nân ve tesellî bulmak içün vaziyet-i sahîha ve hakî­kıyye hakkında aled-devâm ma‘lûmât istiyorlar. Devletin ve milletin hukûk-ı istiklâ­li içün merkez-i saltanatta ve her tarafta olan teşebbüsât-ı milliye Bâbıâlî’nin teşeb­büsât-ı fi‘iliyyesinden icmâl edildiği cihetle hükûmet-i se­niyyenin vaziyet-i siyâsiyye-i umûmiyyesine mütedâir ten­vîr ve irşâd buyurulmaklığım hakkındaki lütf u mevâ‘id-i fahîmânelerinin âsârına ehemmiyetle intizâr edilmek­te olduğunu arz eylerim.

3 Haziran sene 335 [3 Hazi­ran 1919]

Dokuzuncu Ordu Kıtaâtı Mü­fettişi Fahrî Yaver-i

Hazret-i Şehriyârî Mirliva Mustafa Kemal

BOA.A.VRK 835/79

Günümüz Türkçesiyle

“İzmir, Manisa ve Aydın’ın iş­galinden sonra heyecanlı ve endişeli olan halkın her taraf­ta yaptığı etkili mitingler, vaki olan müracaatlardan ve bazı yerlerden bana çekilen telg­raflardan anlaşılıyor. Bilhassa vaktiyle [1. Dünya Savaşı sı­ralarında] yanmış ve pek çok zulüm ve istila gören Doğu vi­layetlerinin halkı, Ermenile­rin bazı operasyonlarından ve ecnebilerin Batı Anadolu’da­ki işgal ve istilalarından hak­lı olarak şüphelere düşmüş­tür. Artık kendi topraklarının da aynı akıbete uğramasından endişelendiklerinden kalpleri­ni teskin edebilecek bir teselli noktası bulmak, olup bitenden doğru ve gerçek haber alabil­mek için durmaksızın ma­lumat istiyorlar. Devletin ve milletin hakkı olan bağımsız­lık için saltanat merkezinde ve her tarafta olan milli giri­şimler, Babıâli’nin kendi başı­na ortaya koyduğu eylemler­den sayıldığından, hükümetin bu duruma dair genel siyaseti hakkında aydınlatılıp bilgilen­dirilmeyi önemle beklediğimi arz ederim.

3 Haziran 1919

Dokuzuncu Ordu Müfettişi

Padişahın Fahri Yaveri

Mirliva Mustafa Kemal”