Eylül 2024 Sayımız Çıktı

Sinan Çuluk

Kıbrıs’ın İngilizlere devri 2. Abdülhamid’in eseriydi

2. Abdülhamid’in Kıbrıs’ın yönetimini 1878’de İngilizlere devreden antlaşmanın üzerine eklettiği “Hukuk-ı Şahane’me asla halel gelmemek şartıyla tasdik ederim” cümlesi, kimileri tarafından Kıbrıs’ın Osmanlı döneminde...

İstanbul’un 3. köprüsü ve 1852’de bir Haliç macerası

19. yüzyıl ortalarında Haliç’in karşı karşıya iki iskelesi olan Ayvansaray ve Piripaşa semtleri, Unkapanı ile Galata Köprülerine bir hayli uzak kalıyor; buradaki nüfus, kayık...

Mühür: İmzadan önce tarihe vurulan damga

Bugünkü şekliyle bir “imza atma”nın olmadığı dönemlerde (2. Meşrutiyet öncesi), her türden belgeyi doğrulamak, tanıklığını kaydetmek ve sahiplenmek üzere mühür kullanılırdı. Basılan mühürler hem...

Genç Osmanlı diplomasisi Talleyrand’ın kurbanı oldu

18. yüzyılda bilhassa Rusya ve Avusturya’dan yediği darbelerle büyük hasar alan Osmanlı Devleti; kurtlar sofrasında ayakta kalabilmek, dış politikada oyunu kurallarına göre oynayabilmek için...

Osmanlı mutlakiyeti sultana mutlak güç sağlamıyordu

Osmanlı sisteminde zamanla oluşan Meşveret Meclisleri, modern anlamdaki parlamentoya giden yolun başlangıcıydı. 600 yıllık devlette hiçbir padişah, tahtta oturduğu sırada mutlak bir güç olarak...

Huzur’un kahramanlarıyla eski İstanbul’a bir yolculuk

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın meşhur romanı Huzur’un okur karşısına çıkışının 75. yılında eleştirel basımı yayımlandı. Metinlerin daha iyi anlaşılabilmesi için sayfa kenarlarına açıklamaların eklendiği kitaptaki...

‘Ecnebiler’in Hagia Sofia’sı Türkler’in Ayasofya Camii

Yaklaşık 1500 yıl önce yapılan Ayasofya, dünyanın en önde gelen anıt eserlerinden. Gerek 1453’ten önce gerekse cami olduktan sonra bu mekanla ilgili tartışmalar hep...

Devlete başkaldıranın sonu ya ölüm ya da sürgün oldu

Osmanlı İmparatorluğu’nun tarikatlara bakışında devletin bekasını önde tutan bir yaklaşımı vardır. Devletin temel nizamının sarsılması tehlikesi bir tarafa, bunun ihtimaline dahi kapı aralayan şeyh-veli-müderris-hoca...

Osmanlı’da ‘gâvur’a dayatılan ayrımcı bir uygulama: Cizye

Osmanlılar’da gayrimüslimlerden alınan cizye vergisi, 1855’te kaldırılıncaya kadar devletin en önemli gelir kalemlerinden biri oldu. Asırlarca İslâmiyet’e göre “nas” olarak kabul edilen ve değiştirilmesi,...

Fransız Devrimi’nden 86 yıl günümüzden 320 yıl önce İstanbul’da cumhuriyet fikri

Tarihimize “Edirne Vak’ası” olarak geçen ve İstanbul’da kendiliğinden hareketin kitlesel bir kalkışmaya dönüştüğü isyan, Padişah 2. Mustafa’nın tahttan indirilmesiyle sonuçlandı. Binlerce asker, ulema ve...

‘Kullanışlı’ bir kutuplaşma: Dinî tutuculuk – bağnazlık

17. yüzyılın ilk yarısından itibaren Osmanlı iktidarını ve sokağı etkileyen Kadızadeliler hareketi, ıslahat hareketlerini hedef almış; bunları dinî yönden baskılamıştı. Yeniliklerin toplumda kabul görmesi...

Fetih sonrası göçler ve İstanbul’un değişim tarihi

İstanbul’un fethinden sonra Fatih’in en önemli uğraşı nüfus ve bayındırlık operasyonlarıyla kentin yeniden imarıydı. İlk iş olarak da Rum nüfusu dengelemek için Anadolu’nun birçok...