1968 yılı Altın Mikrofon müzik yarışmasının birincisi, Türkiye’nin bir ucundan gelip İstanbul’un anlı-şanlı gruplarını geride bırakan TPAO Batman Orkestrası olmuştu. Grup elemanları, o yıllarda Siirt’in küçük bir ilçesi olan Batman’ın çehresini değiştiren Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’nın tesislerinde sahneye çıkan maaşlı-kadrolu müzisyenlerdi.
Duygu Sağıroğlu’nun bugün Yeşilçam sinemasında başyapıt kabul edilen 1965 yapımı “Bitmeyen Yol” filminde başrolde Fikret Hakan vardır. Onun canlandırdığı Ahmet karakteri, İstanbul’un caddelerinden birinde yürürken asfalta yazılmış bir yazıyı kıt okuma-yazmasıyla zorlanarak söker: “Pet-rol… Mil-li…leştiri-lecek-tir”. Ahmet yazıyı hecelerken, arka planda görünen binanın üzerinde de “Mobil” yazmaktadır. Sembolizmin uçlarındaki bu sahne Ahmet’in aniden caddeye giren “Mobil” firmasına ait bir petrol tankerinin altında kalmaktan son anda kurtulmasıyla biter.
“Bitmeyen Yol” filminin böyle bir sahneye yer verdiği 1965 yılı, Demokrat Parti iktidarının hüküm sürdüğü 1954’te çıkarılan Petrol Kanunu’na dek uzanan “millî petrol” tartışmalarının ayyuka çıktığı bir dönemdir. Mesele, petrol arama ve işleme faaliyetinde bulunan yabancı şirketlerin lehine bazı imtiyazlar verilmesi ve bunların kâr marjının olağandan yüksek tutulmasındadır. ‘60’lara gelindiğinde özellikle dönemin Sol çizgide yayın yapan etkili dergisi Yön’ün kullandığı “millî petrol” kavramı, politik gündemin önemli bir konusu hâline gelmiştir.
Eylül sayısı tüm Türkiye’de bayide ve web sitemizde!
