Bozdoğan Kemeri (Valens Su Kemeri), İstanbul’un en yaşlı anıtlarından biri. Kente Trakya içlerinden getirilen su, Fatih ile Bayezid arasındaki vadiden bir su kemeri ile geçirilmiştir. Yapının İmparator Hadrianus (117-138) zamanında ya da Valens (364-375) zamanında inşa edildiği düşünülüyor. Eski ismi olarak genellikle “Valens” tercih edilir. Su Kemeri Osmanlılar tarafından da kullanılmış; Fatih, 2. Beyazıt, Kanunî, Köprülü dönemlerinde su yolları buradan geçirilmiştir. Zamanla etrafında yoğun bir yerleşim dokusu oluşan kemer, Türkçede Bozdoğan adıyla anılmıştır. Kemer gözlerinin altından geçen kimi yollar, kentin önemli aksları olarak uzun yüzyıllar varlığını devam ettirmiştir. Bunlardan Kırkçeşme Sokağı üzerinde Kanunî devrinin “Kırkçeşme” denen meşhur çeşmesi, Gazanfer Ağa Medresesi gibi anıtlar kenti ziyaret edenlerin ilgisini çekmiş, çeşitli çizim, fotoğraf veya resimlerle belgelenmiştir. 1940’lı yıllarda Atatürk Bulvarı adı verilen geniş bir cadde açılırken, çevredeki doku tamamen yok edilmiştir. Kırkçeşme Sokağı’na adını veren çeşme de etraftaki ahşap evler de ortadan kaldırılmıştır. Bugün Gazanfer Ağa Medresesi ile yeri belirlenen eski sokak, Atatürk Bulvarı’nın kaldırımıdır.
Hayri Fehmi Yılmaz
