Sultan II. Abdülhamid’in 1886’da düzenlenen özel bir keşif misyonuyla hazırlatıp Almanya şansölyesi Otto van Bismarck’a hediye ettiği üç ciltlik fotoğraf albümü, elde edilen belgelerle birleştirilerek kapsamlı bir sergi haline getirildi. Ömer Koç’un girişimleriyle oluşturulan sergi, Osmanlıların ilk dönem coğrafyasının ilk fotografik belgelerini sunuyor.
Koç Üniversitesi bünyesinde kurulan Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi (ANAMED) Osmanlı tarihi üzerine yeni bir çalışmaya imza attı. Küratörleri arasında tarihçi Ahmet Ersoy’la birlikte Bahattin Öztuncay ve Deniz Türker’in bulunduğu ekip “Tarihin Merkezine Seyahat: Fotoğraf ve Osmanlı Köklerinin Yeniden Keşfi” sergisinde Sultan Abdülhamid’in 1886’da Osmanlı İmparatorluğu’nun ortaya çıktığı topraklara tertiplediği resmî keşif gezisinden elde edilen tarihî bulguları ve fotoğrafları mercek altına aldı. Anadolu’ya dair ilk kapsamlı etnografik çalışmanın ürünü olan bu gezi, imparatorluğun ilk başkenti Bursa ile Yenişehir, İznik, Söğüt, Bozüyük gibi erken Osmanlı yerleşim birimlerini belgelerken, bu coğrafyada yaşayan insan gruplarına dair antropolojik bir çalışma olma özelliği de taşıyor.
Sergi 1886’da II. Abdülhamid’in talimatıyla Yıldız Sarayı Kütüphanesi için hazırlanan bir düzine fotoğraf albümü arasında bulunan ve Osmanlı İmparatorluğu ile Almanya’nın siyasi ilişkilerinin güçlendiği 19. yüzyıl sonunda, sultan tarafından Alman şansölyesi Bismarck’a armağan edilen üç albümden yola çıkılarak hazırlandı. Ömer Koç’un 2017’de koleksiyonuna kattığı bu üç albüm, Mehmet Emin liderliğinde hem Harbiye’de hem de Mühendishane’de eğitmenlik yapan dönemin önemli fotoğrafçı ve ressamlarından oluşan on kişilik teknik heyet tarafından ortaya çıkarıldı. Esas görevi Osmanlı Beyliği’nin köklendiği topraklara dair detaylı bilgi toplamak olan ekip, sahada meşakkatli ve yoğun bir veri toplama sürecine girişip bu albümleri oluşturmuştu.
Keşif gezisinin düzenlendiği rotaya uygun bir şekilde hazırlanan sergide, bu üç albüm dönemin farklı koleksiyonlarından birçok fotoğraf, video, arşiv belgesi, yazışma ve gezinin resmî sonuç raporuyla destekleniyor. İmparatorluğun o günkü yapısına dair önemli bulgular elde ettiğimiz malzemelerin sunumuyla, ziyaretçiler tarihî bir seyahate çıkıyor.
