Bugün Sırbistan sınırları içindeki Niş kenti, 500 yıl boyunca Osmanlı hakimiyetinde kalmıştı. Niş Kalesi ve Osmanlı mimarisi o yıllara tanıklık ediyor.
Sırbistan’ın güneydoğusunda, Nişava nehri kıyısındaki Niş kenti, Osmanlıların sinesine sindirdiği güzelim Balkan kentlerinden biridir. Roma döneminde Doğu ile Batı’yı birbirine bağlayan Via Militaris’in (Roma askerî yolu) kilit Roma şehirlerinden biri olarak serpilen Niş, o zamanki ismiyle Nassios kenti, aynı zamanda İstanbulumuzun kurucusu olan I. Konstantinos’un da doğum yeridir.
Babası Konstantius Chlorus Dalmaçya valisiyken 272 yılında dünyaya gelen Konstantinos, onun batıdaki vekil imparator olmasıyla 293’te doğuya gönderildi, Diocletian ve Galerius yönetimindeki orduda kendine saygın bir yer edindi. 324’te Roma imparatoru olduğunda rakipleri Maxentius ve Licinius’u yenmiş, Doğu ve Batı’nın tek hakimi olmuştu.
Niş, Bizans hakimiyetindeyken, Bizans, Bulgar ve Sırp çekişmesine sahne oldu, sonunda 12. yüzyılda Sırpların kontrolüne girdi. Osmanlılar 1385’te şehri ele geçirdi. 1878’deki Sırp – Osmanlı savaşı sonucu bağımsızlığını elde eden şehre bugün uğrarsanız, 2000 yıllık bu yerleşime Nişava nehri kıyısından bakan Osmanlı surlarıyla Niş Kalesini görürsünüz.
18. yüzyılda (1719-1723) askerî amaçla inşa edilmiş ve bugüne dek korunmuş olan Niş Kalesi, Osmanlı hakimiyeti öncesi aynı yerde bulunan Roma ve Bizans kale kalıntılarının üstünde yükselir. Kalenin ana girişi olan İstanbul Kapı ve Belgrad yoluna açılan Belgrad Kapı, iyi şekilde korunmuştur. Suriçi bölgesi bugün trafiğe kapalı, geniş bir park alanıdır.
Arkeolojik kalıntılarla Osmanlı binalarının yanyana varolduğu parkta, Roma yolunun kalıntılarının hemen yanında Bâli Bey Camii’ni, cafe olarak yeniden işlev kazandırılmış eski Türk hamamını, sanat galerisi olarak kullanılan bir başka camiyi bu yüzyıla tanıklık ederken görebilirsiniz. Şehrin en çok turist çeken tarihî mekanı olan Niş Kalesinde buraya ait bilgi sınırlı olsa da, Osmanlı mimarisi size “Rumeli Orta Yolu” (Osmanlı askerî yolu) üzerinde olduğunuzu hatırlatır.
