Kasım
sayımız çıktı

Babıali’de takvim yarışları

Yılın son ayları, bir zamanlar yayıncılığın ve gazeteciliğin merkezi olan Babıali’de en koşuşturmacalı zamanlardı. Yayınevleri yeni senenin ilk duvar takvimini, ajandasını piyasaya sunmak için rekabet ederdi.

Geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet devirle­rinde Kasım, Aralık ve Ocak ayları, Babıali yayıncı­lığının en yoğun, meşakkatli zamanlarıdır. Ölçüleri itiba­rıyla duvar, masa, cep şeklin­de sınıflanan, muhtıra, ajanda, almanak, salname (yıllık) gi­bi isimlerle piyasaya sürülen takvimlerin basılıp, dağıtıldığı zamanlardır bu aylar.

Resimli Şark Cep Takvimi-1933: Naşiri: Resimli Ay Matbaası. Türk Limited Şirketi, İstanbul. 32 sayfa.

Beyoğlu Hammal başında 44-52 numaralı Yeni Pazar ile Tiyatro Sokağında 17-19 numaralı Ermiş mağazaları taafından taktim olunur. 64 sayfa.

Babıali’nin takvimleri ile ünlenmiş yayınevleri vardır. Afitap (Ece), Maarif, Ebüz­ziya, Kanaat, Nebioğlu, Yeni Şark, Aygün isimli yayıncılar sene sonu ve başında kendi kurumlarının adıyla ünlenmiş takvimlerini piyasaya sunar­lar ve büyük bir rekabet içinde olurlardı. Ebüzziya ailesinin Takvim-i Ebüzziya’sı ve Maa­rif Kitaphanesi’nin Saatli Ma­arif Takvimi, yayınlanan ilk duvar takvimi olmakta birbiri­leri ile yarışırlardı.

İmparatorluk döneminde müneccimbaşıların hazırladıkları “zayiçe, ruzname, takvim-i sâl, zayiçe-i sal” gibi irili ufaklı onlarca takvim basılmış ve Osmanlı İmparatorluğu’nun dört bir tarafına dağıtılmıştır. Azınlıklar ve Pera’da meskun yabancıların, levantenlerin bastıkları birkaç dilli takvimler, aynı zamanda not defteri, günlük muhtıra özelliğini haiz ajandalar, Ba­bıali yayıncıları tarafından da örneklenerek Maarif Kitap­hanesi kurucusu Hacı Kasım Efendi’nin damadı Mehmed Sadık Kağıtçı (1868-1950) ta­rafından önce Yeni Muhtıra Defteri, Şık Muhtıra Defteri adıyla sonraları Ece Muhtırası veya Ece Ajanda’sına dönüş­tü. Elektronik gelişimin etki­siyle egemenliğini laptop’lara, tabletlere kaptıran ajandalar, muhtıralar hâlâ kısmen de olsa cephe savaşını sürdürüyorlar.

Bu cep takvimi L. Babok ve Mahdumu Matbaası tarafından tertip ve neşredilmiştir. 84 sayfa.

İstanbul, Vakıt Matbaası. 59. sayfa Turnalar Türküsü notası. Vakit Gazetesi’nin ilavesi olarak verilir.

1329 Sene-i Maliyesine mahsus Singer Dikiş Makineleri Cep Takvimi (Singer’in hediyesidir). 32 sayfa.

Kağıtçılık ve Matbaacılık Anonim Şirketi’nin 23’üncü sene neşriyatından. İstanbul, 48 sayfa, Fransızca/ Türkçe.

Naci Kasım, İstanbul Maarif Kitaphanesi. İstanbul, Maarif Matbaası Koll. Şti., 1968. 64 sayfa.

Uluğ Takvim-i Ragıp-1950: Kanaat Kitabevi. İstanbul, 1950.

Takvim-i Saadet Necati Memduh Biraderler-Vezneciler 1328 – 1330 (1912). Matbaa-i Hayriyye ve Şürekâsı. 32 sayfa.