Sultan 2. Mustafa’nın eşi, 1. Mahmud’un annesi olan Saliha Sultan tarafından 1732-1733’te inşa ettirilen Saliha Sultan Çeşmesi, Azapkapı semtinde, Unkapanı-Atatürk Köprüsü’nün başında yer alıyor. Bugün yollar, üst geçitler tarafından çevrilen çeşme 1910’dan 1950 başlarına kadar gayet metruk durumda kalmış, 1954’teki çevre düzenlemesi ile birlikte büyük ölçüde yenilenerek kente kazandırılmıştı. Yapıyla beraber tasarlanan ve bitişiğinde bulunan sıbyan mektebi ise 1957’deki yol çalışmalarında yıktırıldı.
Yapının kitabe metni, dönemin meşhur şairi Seyyid Vehbi tarafından söylenmiş, ve meşhur hattat Eğrikapılı Mehmet Rasim Efendi tarafından yazılmıştır. Çeşmenin eski meydana bakan cephesi Lale Devri’nin zengin taş işçiliği ile süslenmiştir. Örtü sisteminde su haznesi ve sebil üzerinde birer süs kubbesi vardır. Çeşme son yıllarda İBB tarafından restore edilmiştir. Osmanlı meydan sebil-çeşmelerinin güzel bir örneği olan yapı, hem bir valide sultanın hayratı olarak hem de İstanbul koruma ve restorasyon çalışmalarının ilginç bir örneği olarak ziyaret edilmeye değerdir.
Hayri Fehmi Yılmaz
