Dev Osmanlı sözlüğü şimdilik Fransızca

Osmanlı İmparatorluğu Sözlüğü’nün 720 maddesinde Osmanlı tarihine dair aradığınız hemen herşeyi bulabilirsiniz. Kötü haber: Sözlük şimdilik sadece Fransızca. İyi haber: Eser yakında Türkçe’ye çevrilecek.

Sözlüğü hazırlayanlar, uzun süren bir çaba­nın sonunda devasa bir yapıt çıkarmışlar karşımıza. Kendilerini hararetle tebrik etmek boynumuzun borcudur. Dünyanın dört köşesinden 175 farklı yazar, 720 madde halin­de tüm Osmanlı tarihini sığ­dırmışlar bu irikıyım cilde. Bir yanda kişiler, kurumlar, olay­lar, diğer yanda dönemler ve fikir akımları, bunların yanısı­ra sanatlar, mimarlık, mutfak adetleri ve daha neler neler; ne ararsanız bu sözlükte var. Dolayısıyla, ne kadar uzman olurlarsa olsunlar, bir ya da birkaç kişinin yazabileceği bir Osmanlı tarihi kitabında bulu­nabileceklerden daha çoğu var bu sözlükte. Ancak, 720 mad­de içinde herşeyin adını bu­lamıyorsunuz. Örneğin, “re­isülküttap” ya da “nişancı”yı bulmak için önce sözlüğün dizinine gitmeniz gereki­yor. Çünkü bu önem­li divan-ı hümayun üyelerinin her birine bir madde açmak­tansa, Osmanlı merkez bürokrasi­si için tek bir madde açıp, o madde içinde bütün memuriyetle­ri ele almayı tercih etmiş hazırlayanlar. Arnavut, Bulgar, Ermeni, Sırp, Türk, Yunan milliyetçilikleri de ay­nı maddede, birer altbölüm olarak işlenmiş. Bunlara itiraz edebilirsiniz de, etmeyebilirsi­niz de; ama içerikler açısından bakacak olursanız, çalışma­nın gerçekten birinci sınıf ol­duğunu, yazarların konuların uzmanlarından seçildiğini ve bilim dünyasında gelinen son noktalarda olunduğunu göre­ceksiniz. Ayrıca bu uzmanlar, okurlarına maddenin konu­suna göre, çok uzun olmayan, fakat konuya en hakim olan eserlerden oluşan bir bibliyog­rafya eklemeyi de unutmamış­lar. Öte yandan, dizini kullan­dığınızda hayranlığınızın bir kat daha artacağından hiç kuş­kunuz olmasın. Bütün Osman­lı tarihini gözler önüne seren bu 76 sayfalık dizin, Elisabetta Borromeo tarafından iki yılda hazırlanmış.

Sözlük hakkında dile ge­tirilebilecek tek olumsuzluk, fiyatı. 170 euro, değil öğrenci­lerin, genç öğretim üyelerinin bile canını yakacak bir meblağ. Dolayısıyla, ancak üniversite kütüphanelerinde erişilebile­cek bir eser. İleride daha küçük boyutlarda ve daha ucuz bir baskısı olur mu, şimdilik kimse bilmiyor. Sözlüğün Türkçe’ye çevrileceği haberleriyse son derece sevindirici.