Felaketle başlayan ve yaşarken yazılan…

Türkiye, 6 Şubat Pazartesi günü saat 04.17’de meydana gelen depremle sarsıldı. Merkezüssü Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesi olan 7.7 büyüklüğündeki deprem Kahramanmaraş, Kilis, Diyarbakır, Adana, Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya, Elazığ ve Hatay’ı vurdu. (26 Şubat itibarıyla) kimliği belirlenen 44 bin 374 insanımız depremlerde hayatını kaybederken 184 kişi hakkında da tutuklama kararı verildi. Kahramanmaraş depremleri yarattığı yıkım, yardımların ulaştırılmasındaki gecikmeler ve siyasi tartışmalarla olduğu kadar siyasetin çok üstüne çıkan, genç-yaşlı herkesi ortak bir acıda birleştiren sivil dayanışmayla da tarihe yazıldı.

Türkiye’nin en uzun günü

1.GÜN 6 ŞUBAT 2023 PAZARTESİ

Ülkemiz 6 Şubat’a, sabaha karşı 04.17’de merkezüs­sü Kahramanmaraş’ın Pazar­cık ilçesi olan depremin habe­riyle uyandı. Boğaziçi Üniver­sitesi Kandilli Rasathanesi ve AFAD, depremin büyük­lüğünü önce 7.4 olarak açık­layıp ilerleyen saatlerde 7.7 olarak revize etti. Avrupa-Ak­deniz Sismoloji Merkezi (EM­SC) ise depremin Gaziantep merkezli, 7.8 büyüklüğünde olduğunu duyurdu. Yerden 7 kilometre derinlikte meyda­na geldiği tespit edilen dep­rem, yaklaşık 1 dakika sürdü; Kahramanmaraş, Gaziantep, Malatya, Osmaniye, Diyarba­kır, Şanlıurfa, Adana, Adıya­man, Hatay ve Kilis’te etkili oldu; 10 şehirde 13 milyon 421 bin 699 kişinin yaşadığı bir bölgeyi etkiledi; 16 ülkede hissedildi; Suriye’nin İdlip, Halep, Hama, Lazkiye, Tartus ve Rakka vilayetlerinde de yı­kıma neden oldu.

Depremin ardından nere­deyse 1 saat boyunca AFAD deprem verileri haricinde resmî bir açıklama yapılmaz­ken, ilk açıklama İletişim Başkanlığı’ndan geldi. Ardın­dan İçişleri Bakanı Süley­man Soylu tarafından “Bütün ekiplerimiz teyakkuz hâlinde. Dördüncü seviye alarm orta­ya koyduk. Bu, 1 yardımı da içeren bir alarm­dır” açıklaması yapıldı. Cum­hurbaşkanı Recep Tayyip Er­doğan da “İlgili tüm birimleri­miz AFAD koordinasyonunda teyakkuz hâlindedir” dedi. Erdoğan ayrıca “Depremden etkilenen 10 ilimize mevcut valiliklerimizin yanısıra on­larla birlikte çalışacak 10 va­li daha görevlendirilmiştir. TSK ve belediyelerimiz başta olmak üzere afet çalışmala­rında eğitime sahip kurum­larımız göreve çağrılmıştır” dedi. Soylu, cep telefonları­nın zorunlu durumlar dışın­da kullanılmaması gerektiği konusunda uyarıyor ve Tür­kiye’nin birçok noktasından arama kurtarma ekiplerinin deprem bölgelerine sevk edil­diğini aktarıyordu. Yetkililer hasarlı binalara girilmemesi, arama-kurtarma ekipleri için yolların açık tutulması uyarı­larında bulunuyordu.

Depremlerin ardından ilk saatlerde İstanbul’dan 968’i arama-kurtarma gönüllüsü 1.075 kişilik, Azerbaycan’dan ise 370 kişilik ekipler deprem bölgesine doğru yola çıkar­ken, diğer ülkelerden de tazi­ye ve destek mesajları ileti­liyordu. Saat 07.00 civarında Millî Savunma Bakanlığı’n­dan yapılan açıklamada “TSK İnsani Yardım Tugayı un­surları ile AFAD’ın talepleri kapsamında nakliye uçakla­rı göreve hazırdır. Taleplerin karşılanması için koordinas­yona başlanmıştır” denirken, İstanbul ve Ankara Büyükşe­hir belediyelerinden de böl­geye ekiplerin sevk edildiği açıkladı.

Deprem bölgesindekiler ise kimi yalınayak, kimi pija­malarıyla evlerinden fırlamış; molozların arasında, buz gibi havada enkaz altındakilere sesleniyordu. O anları anla­tanlar, kimsenin ne yapacağı­nı bilmediğini, çaresizce ağla­maktan başka pek bir şey ya­pamadıklarını söylüyor. Hava ağardıkça facianın boyutları da ortaya çıkıyordu, ancak te­lekomünikasyon hatlarının çökmesi nedeniyle özellik­le bazı şehirlerden haberler Türkiye’nin geri kalanına çok gecikmeli olarak ulaşıyordu. GSM operatörlerinin kapasi­te artırdığı söylense de sorun devam ediyordu.

Denetime tabi kamu bi­naları depremde yerle bir ol­muş; İskenderun, Antakya ve Adıyaman’daki devlet hasta­neleri, Hatay’daki polis evi, pisti yarılan Hatay Havalima­nı ve otoyollar kullanılamaz hâle gelmişti. Kızılay Başkanı Kerem Kınık “Yollarda 50 met­relik fay kırığına araçlar düştü. Yollarda kar ve buz var. Viya­düklerde çok ciddi hasarlar var” diyerek vatandaşları yardım için yola çıkmadan önce sabırlı olmaya çağırmıştı. Kahraman­maraş ve Gaziantep sivil uçuş­lara kapatılmıştı. Enerji Bakanı Fatih Dönmez, deprem nede­niyle 30 trafo merkezinde hasar olduğunu açıklamış; BOTAŞ, deprem bölgelerine doğalgaz akışının durdurulduğunu belirt­mişti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, akşam saatlerinde yaptığı açık­lamada depremler nedeniyle 7 gün süreyle millî yas ilan edildi­ğini duyurdu. Türkiye genelin­de tüm okullar 13 Şubat’a kadar tatil edildi; YÖK Başkanı, dep­remden etkilenen 10 ildeki yük­seköğretim kurumlarında bahar yarıyılı eğitim ve öğretim dö­nemine ara verildiğini bildirdi. Tüm spor ve kültür-sanat etkin­likleri durduruldu. TBMM’nin Genel Kurul çalışmalarına 1 hafta ara verildiği duyuruldu.

İkinci deprem

Bölgede yaşayanlar sabaha karşı saatlerde meydana gelen ilk depremin ardından ikinci bir sarsıntı daha yaşadı. Saat 13.24’te bu sefer merkezüssü Kahramanmaraş’ın Elbistan ilçesi olan 7.6 büyüklüğünde bir başka deprem oldu. Yine yerin 7 kilometre derinliğinde yaşanan deprem, Ankara’dan Karadeniz’e geniş bir bölgede hissedildi. İkinci depremde, ilk depremde hasar gören bi­nalardan yıkılanlar oldu. Artçı sarsıntılardan da büyüklüğü 6.0’nın üzerine çıkanlar vardı. İskenderun Limanı’nda kon­teynerlerin bulunduğu nokta­da da yangın çıkmıştı.

Hava kararırken bölgeden gelen haberlerde havanın çok so­ğuk ve yağışlı olduğu; battaniye, gıda, ısınma, barınma ihtiyaçla­rını karşılayamadıkları; insanla­rın kendi imkanlarıyla yakınla­rını kurtarmaya çalıştığı duyu­luyordu. Arabası olanlar şehrin dışına çıkmaya çalışırken yollar kilitlenmişti. Akaryakıt istas­yonlarında kilometrelerce uza­nan kuyruklar vardı. Enkaz al­tında olanlar için de kurtulanlar için de zor bir gece başlıyordu.

Cüneyt Özdemir’in Youtu­be yayınına katılan Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin’in 60 bin nüfuslu bir ilçenin “yarısının yok oldu­ğunu” söylemesi, ardından TİP Hatay Milletvekili Barış Atay’ın “Hatay Türkiye’nin bir ili değil mi sorusunu soruyorum. Değil yardım hiçbir şey gelmemiş. En­kaz altındakileri kendi imkan­larıyla kurtarmaya çalışanların çalışmalarının doğru olup olma­dığını söyleyecek bir görevli bile yok. Burada bir kurum, bir erk, AFAD yok, çaresizce yıkılmış binalara bakan insanlar var. Bu­rası terk edilmiş durumda” söz­leri afet karşısında çaresizliğin boyutlarını gösteriyordu. Bölge­den bildiren muhabirlerin ha­berlerinde depremzedelerin gün boyunca 112 ve 155’e ulaşmaya çalıştığı, ama başaramadığı; su ve sıcak çorba bile olmadığı söy­leniyordu.

Saat 04.30 itibarıyla artçı­ların sayısı, büyüklüğü 3.9-5.2 arasında değişen 243 sarsıntı­ya ulaşmıştı. Kahramanmaraş depremleri, hem büyüklük hem de yarattığı tahribat bakımın­dan 1939’da yaşanan Erzincan depreminin ardından Türki­ye’nin yaşadığı en büyük dep­rem olmuştu.

Afet bölgesinden yükselen soru: Devlet nerede?

2.GÜN 7 ŞUBAT 2023 SALI

Türkiye depremin ardından ikinci güne gözlerini açar­ken, deprem bölgesinde birçok vatandaş geceyi sıfırın altı­na düşen karlı havada sokakta geçirmişti. Bazıları kenti terk ederken, yıkılan evlerinin altın­da yakınları kalanların yaktık­ları ateşlerin etrafında endişeli bekleyişi sürüyordu.

Özellikle ilk anda hasarın büyüklüğü anlaşılamayan Ha­tay’da bulunanlar, belki de ha­yatlarının en zor gecesini geçir­mişlerdi. CHP Hatay Millet­vekili Mehmet Güzelmansur, Hatay ilçe ve köyleri dahil bin 500 binanın yıkılmış olabile­ceğini, Antakya’daki binaların %90’ının kullanılmaz olduğunu söylüyordu. İskenderun Limanı hâlâ yanıyordu. 25 saatin ardın­dan kameraların karşısına ge­çen Cumhurbaşkanı Erdoğan, depremlerden etkilenen 10 ilde 3 ay süreyle olağanüstü hâl ilan edildiğini duyurdu.

Bu sırada yardım çalışmala­rının “sistemsizliğine” yönelik eleştiriler de yükselmeye başla­mıştı. Yiyecek, barınma, ısınma büyük sorundu. Bölgede mik­rofon uzatılan hemen herkes AFAD ekiplerini görmemekten yakınıyor, tekrar tekrar “dev­let nerede?” sorusunu soruyor­lardı.

Deprem bölgesini ziyaret eden CHP Genel Başkanı Ke­mal Kılıçdaroğlu, paylaştığı videoda “Yaşananlara siyaset üstü bakmayı, iktidarla hizalan­mayı reddediyorum. Bu çöküş tam da sistematik rant siyase­tinin sonucudur” diyordu. CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz da Pazartesi sabah saatlerinden beri yaptığı payla­şımlarda, madencilerin bölgeye gitmek için hazır olduğunu, bir an önce uçakla götürülmeleri gerektiğini söylüyordu.

Öte yandan 1 gün önce Şan­lıurfa’ya giden Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati “Her şey kontrol altında” demişti. Nebati, “Burada sıkıntı, sosyal medyadan yayılan yanlış haber­ler… Bunun ciddiye alınmaması, AFAD’dan ve valilik tarafından yapılan bilgilendirmeyi dikkate almaları hususunda vatandaş­larımızdan yardım diliyoruz” açıklamasını yapmıştı.

Kritik bir an: Twitter kapatıldı

3.GÜN 8 ŞUBAT 2023 ÇARŞAMBA

AFAD’dan sabah saat 07.45 sularında yapılan açıkla­mada, Kahramanmaraş mer­kezli depremlerde can kaybı sayısının en az 12.873’e, yaralı sayısının ise 62.937’ye yükseldi­ği; 6.044 binanın yıkıldığının te­yit edildiği bildirildi. Suriye’deki ölü sayısı ise 2.802’ye yüksel­mişti.

Türkiye deprem bölgesine yardım göndermek için sefer­ber olmuştu. Ancak yardımların dağıtılması ve kurtarma/destek çabalarının koordinasyonu ko­nusunda sorunlar halen devam ediyordu.

❱❱ Saat 16.00 itibarıyla pek çok kullanıcı, arama-kurtarma ça­lışmalarında yoğun olarak kul­lanılan Twitter’a erişmekte zorluk yaşandığını bildirmeye başladı. AFAD merkezinden ko­nuşan Cumhurbaşkanı Yardım­cısı Fuat Oktay ise durumun “teknik bir sorun”dan kaynak­landığını iddia etti, “Şu anda afeti yönetiyoruz. İlgili kurumlarımız var onlarla değerlen­direbilirsiniz” dedi. Şirketin, “dezenformasyon yasası” kap­samında hükümetle daha fazla işbirliği taahhüdünde bulunma­sının ardından gece 01.00 itiba­rıyla Twitter’ın erişime açıldığı duyuruldu.

❱❱ Sosyal medyada yayılan ve Hatay T Tipi Kapalı Ceza İn­faz Kurumu’nda çekildiği iddia edilen görüntüler üzerine Ada­let Bakanlığı Ceza ve Tevkifev­leri Genel Müdürlüğü (CTE) yazılı bir açıklama yayımlaya­rak, cezaevindeki firar girişimi­ne yapılan müdahale sırasın­da 12 adli hükümlü ve tutuklu­nun yaralandığını, hastaneye sevk edilen yaralılardan 3’ünün hayatını kaybettiğini bildirdi. Açıklamanın gelmesinden ön­ce, gazeteci Cüneyt Özdemir’in ulaştığı Adalet Bakanlığı Basın Danışmanı, görüntülerin Hatay T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kuru­mu’nda değil, Kahramanmaraş Türkoğlu 1 Nolu L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda çekildi­ğini; “isyan”ın bastırılması sıra­sında can kaybı yaşanmadığını söylemişti.

❱❱ Adıyaman’da deprem bölge­sinde inceleme yapan Ulaştır­ma Bakanı Adil Karaismailoğ­lu ve Adıyaman Valisi Mahmut Çuhadar, çalışmalardaki aksak­lıkları dile getiren depremzede­lerin giderek büyüyen tepkisi üzerine araçlarına binip bölge­yi terketmek zorunda kaldı. Bir gün önce, kendisini protesto edenleri dinlerken gülümsediği için tepki gören Vali Çuhadar’ın yerine geçici olarak Ordu Valisi Tuncay Sonel, Adıyaman’da gö­revlendirildi.

❱❱ Cumhurbaşkanı Recep Tay­yip Erdoğan, Kahramanmaraş ve Hatay’ı ziyaret etti. Erdoğan, tüm depremzedelere 10 biner li­ra yardım yapılacağını, hedefin 10 ilde 1 yıl içinde yeni konutlar inşa etmek olduğunu söyledi. Erdoğan, “Böylesi büyük felake­te hazırlıklı olabilmek mümkün değildir” dedi. Arama- kurtarma ve koordinasyona yönelik eleş­tirilere de “Bununla ilgili olarak bazı haysiyetsiz, namussuz kişi­ler kampanya yaparak ‘Hatay’da asker, jandarma, polis göreme­dik’ gibi yalan yanlış iftiralar atıyorlar” diye konuştu. Konuş­tuğu bir depremzedeye “Olan­lar hep oldu. Bunlar kader pla­nının içinde olan şeyler” dedi. Erdoğan, aynı ifadeyi Bartın’ın Amasra ilçesindeki maden faci­ası sonrası da kullanmıştı.

❱❱ Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş, Hatay Havalimanı’nın yeniden uçuşla­ra açılması için çalışmalara baş­ladıklarını ve hafriyat atıklarını temizlediklerini; İzmir Büyük­şehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, bölgeye gönderilecek yardımların toplanmaya devam ettiğini; İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İma­moğlu ise Hatay İskenderun Limanı’ndaki yangının söndü­rülmesi için ekiplerinin yoğun şekilde çalıştığını duyurdu.

❱❱ AK Parti 26. dönem Maraş Milletvekili Nursel Reyhanlıoğ­lu, Maraş’a yaptığı ziyaret sıra­sında İBB Başkanı Ekrem İma­moğlu’na bağırarak “Ne geziyor­sun Türkiye’yi? Sen İstanbul’a bak. Defol İngiliz uşağı” dedi.

❱❱ Cumhurbaşkanı Yardımcı­sı Fuat Oktay, CHP’li beledi­ye başkanlarına yönelik olarak “‘Bizim belediyemiz gitti orada­ki yangını söndürdü, bizim be­lediyemiz geldi oradaki yangını onardı’. Siz kimsiniz ya?” söz­lerini kullandı. Oktay “Devletin yapamadığını bir tane beledi­yenin bir tane aracı mı yapa­cak? Biz zaten havalimanındaki çalışmaları yapıyoruz. Siz kim­siniz ki havalimanında çalışma yapasınız? Zaten bu bizim koor­dinasyonumuz içerisinde yürü­yen bir konu” dedi.

❱❱ Depremlerden 48 saat sonra Borsa İstanbul’da işlemler dur­duruldu. Borsa İstanbul bir gün önce yapılan bütün işlemlerin iptal edildiğini açıkladı ve 5 iş­günü boyunca borsanın kapalı kalacağını duyurdu.

OHAL ilanı, seçim tartışmaları

4.GÜN 9 ŞUBAT 2023 PERŞEMBE

Depremden sağ kurtulanlar bir yandan enkaz altındaki yakınları için mücadele ederken bir yandan da özellikle geceleri iyice zorlaşan şartlarda hayatta kalmaya çalışıyordu. Hatay’da barınma hâlâ en büyük sorun­du. 15 ilçesi ve yüzlerce köyü bulunan Hatay’da özellikle köy­lerde muhtarlardan çadır talep­leri geliyor, cenazeler kaldırım kenarlarında bekletiliyordu. Hijyen ve tuvalet gibi temel ge­reksinimler ve iletişim sıkıntı­sı içinse bir çözüm bulunabil­miş değildi. AFAD, Şanlıurfa’da arama-kurtarma çalışmaları­nın tamamlandığını, buradaki ekiplerin çalışmaların sürdüğü diğer illere sevkedildiğini du­yurdu. Şanlıurfa, Kilis’ten sonra arama-kurtarma çalışmalarının tamamlandığı ikinci kent oldu. Elbistan’da “arama-kurtarma çalışmalarının tamamlandığı­nı” söyleyen Belediye Başkanı Mehmet Gürbüz, depremzede­lerden gelen itirazlar üzerine paylaşımını sildi.

❱❱ BM yardımlarını taşıyan 6 kamyondan oluşan ilk konvo­yun Hatay’ın Reyhanlı ilçesin­deki Cilvegözü Sınır Kapısı’nın karşısında bulunan Bab el-Hava Sınır Kapısı üzerinden Suri­ye’ye geçirildiği duyuruldu.

❱❱ Kuzey Kıbrıs Başbakanlığı, Adıyaman’da İsias otelinin en­kazında, toplam 35 kişinin can­sız bedenine ulaşıldığını, otel­deki arama-kurtarma faaliyet­lerinin sona erdiğini duyurdu. Otelde Gazimağusa Türk Maa­rif Koleji kız ve erkek voleybol takımlarından oluşan 39 kişilik kafilenin yanısıra 43 kişilik de rehber grubu kalıyordu. Adıya­man’dan KKTC’ye getirilen 8 öğrenci, 1 öğretmen ve 3 veli ol­mak üzere 12 kişi için devlet tö­reni düzenlendi.

❱❱ İBB Başkanı Ekrem İma­moğlu, bir yıllık maaşını dep­remzedelere bağışladı. TBMM Başkanı Mustafa Şentop, 3 aylık maaşını bağışlayacağını açık­larken, CHP, HDP ve İYİ Parti milletvekilleri 1aylık maaşları­nı bağışladıklarını duyurdu. AK Parti milletvekillerinin de bir maaştan az olmayacak şekil­de yardımda bulunacakları ifa­de edildi. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, AFAD’a 1 mil­yon liralık yardımda bulundu.

❱❱ Depremden etkilenen 10 ilde 3 ay süreyle OHAL ilan edilme­sine ilişkin Cumhurbaşkanlığı tezkeresi TBMM Genel Kuru­lu’nda AK Parti, MHP ve BBP’li milletvekillerinin oylarıyla ka­bul edildi, muhalefet tezkereye destek vermedi; sürenin 1 aya düşürülmesi için önerge verdi.

❱❱ Gaziantep’i ziyaret eden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “yağmalama” olayları­na OHAL yetkileriyle müdaha­le edileceğini belirtti; “Hedefi­miz 1 yıl içinde yıkılan binaların yerine konutlarımızı zemin artı 3-4 kat olmak üzere üzere yap­mak” dedi.

❱❱ Reuters’a konuşan üst düzey bir hükümet yetkilisi, deprem­lerin yarattığı yıkımın, 14 Ma­yıs’ta seçim yapmanın önünde çok ciddi zorluklar çıkardığını söyledi. İYİ Parti Lideri Meral Akşener de seçimlerle ilgili “14 Mayıs’a yetişeceğini sanmıyo­rum. 18 Haziran’a kalacağını sa­nıyorum” dedi.

❱❱ CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, AFAD’ın 23 Ka­sım 2022’de Düzce’de meyda­na gelen depremdeki yetersiz­liklerine dair kurum içerisinde hazırlanan raporu kamuoyuyla paylaştı. CHP, “AFAD’ın dep­remde görevlerini zamanında ve gerektiği gibi yerine getire­memesinin nedenlerinin araştı­rılması” için TBMM’ye önerge verdi.

Deprem öldürmez, bina öldürür

5.GÜN 10 ŞUBAT 2023 CUMA

❱❱ Cumhurbaşkanı Recep Tay­yip Erdoğan Adıyaman’da önünde depremzede çocuklarla birlikte yaptığı konuşmada “Ça­dırlarda kalmak istemeyen va­tandaşlarımızın 1 yıl kira bede­lini ödemek suretiyle konutlara geçmelerini sağlayacağız” diye konuştu. OHAL ilan edilmesi­nin gerekçelerinden birini “Ma­alesef bazı kendini bilmezler soygun yapıyorlar, marketleri soyuyorlar, işyerlerine saldırı­yorlar” sözleriyle açıkladı.

❱❱ Kahramanmaraş’ta etrafı enkazla çevrilmesine rağmen sapasağlam ayakta kalan İnşa­at Mühendisleri Odası (İMO) binası “Deprem öldürmez, bina öldürür” sözünün doğruluğu­nun kanıtı oldu.

❱❱ Hatay’da yıkılan Rönesans Rezidans’ın müteahhidi Meh­met Yaşar Coşkun, Sırbistan’a gitmek üzere geldiği İstan­bul Havalimanı’nda gözaltına alındı.

❱❱ 17 Ağustos 1999 depremini soruşturan savcılardan Ali Öz­gündüz, suçluların yakalanma­sı açısından deprem bölgesinde enkazlar kaldırılmadan önce yı­kılan binalardan numune alın­ması ve projeye aykırılıkların tespit edilmesinin önemine dik­kati çekti.

❱❱ Türk Tabipleri Birliği, “Afet Bölgelerinden Çöplerin Uzak­laştırılması” başlıklı bilgi no­tunda felaketin yaşandığı böl­gede çöp toplama alanlarının haşarat ve kemirgenlerin üreme alanları olduğuna vurgu yaptı ve bu alanlara hızla müdahale edi­lerek bulaşıcı hastalıkların ön­lenmesi çağrısında bulundu.

Arama-kurtarma ve yeniden imar

6. GÜN 11 ŞUBAT 2023 CUMARTESİ

Diyarbakır’da konuşan Cum­hurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, üniversitelerin yaza kadar uzaktan eğitim vereceğini, KYK yurtlarının depremzedele­re açılacağını söyledi. Öğrenci­ler, akademisyenler ve muhale­fet karardan dönülmesi çağrısı yaptı. Erdoğan, Şanlıurfa’da “Ki­mi alanlarda bazı gecikmeler, aksaklıklar yaşanmıştır fakat devletimizin depremzede vatan­daşlarımızın yanında olmak için verdiği samimi mücadeleyi kim­se inkar edemez” dedi. Erdoğan, “Bazı şehirlerimizi başka yerler­de yeniden inşa edecek, bazıla­rının yerinde ihyasının yollarını arayacağız. Sizlerden 1 yıl süre istiyorum” sözlerini kullandı.

❱❱ Depremlerde kimsenin ha­yatını kaybetmediği Hatay’ın Erzin ilçesinin belediye başka­nı Ökkeş Elmasoğlu, kaçak ya­pılanmaya müsaade etmediğini vurguladı. Erzin’deki binalarda sadece sıva çatlakları oluştuğu görüldü.

❱❱ Iğdır’da bulunan Alican Sınır Kapısı, 35 yıl aradan sonra Er­menistan’ın yardım göndermesi için açıldı. Günlerdir Türkiye’de olan kurtarma ekibi ise Adıya­man’da 1 kişiyi hayata döndür­dü.

❱❱ AFP’ye konuşan Avusturya yetkilisi, “güvenlik gerekçesiy­le” Türkiye’ye yolladıkları yar­dım ekiplerini geri çekeceklerini söyledi. Alman arama-kurtarma ekipleri de Hatay’daki güvenlik durumuyla ilgili kendilerine ula­şan bilgiler nedeniyle faaliyet­lerine ara verdi. İçişleri Baka­nı Süleyman Soylu, Almanya ve Avusturya’yı Türkiye’ye iftira at­makla suçladı.

❱❱ Adana’da yıkılan bazı bina­ları inşa eden firmanın sahi­bi Hasan Alpargün, Lefkoşa’da; Gaziantep’te depremde yıkılan Bahar Apartmanı’nın hafriya­tında yapılan incelemede ihmali bulunduğu belirlenen müteah­hit İbrahim Mustafa Uncuoğ­lu, İstanbul’da gözaltına alındı. Rönesans Rezidans’ın müteah­hidi Mehmet Yaşar Coşkun ise tutuklandı.

❱❱ Adıyaman’daki CNN Türk muhabiri Serdar Er naklen ya­yın sırasında saldırıya uğradı.

❱❱ Dünya Sağlık Örgütü (WHO) depremlerin insanların hayatın­da uzun dönemli büyük sağlık etkileri olacağını açıkladı. Dep­remi “krizin üstüne kriz” olarak tanımlayan WHO, bölgede ya­şayan 23 milyona yakın kişi­nin bundan etkilenebileceğini belirtti.

Sorumlular, soruşturmalar…

7.GÜN 12 ŞUBAT 2023 PAZAR

❱❱ Yaklaşık 50 bin firmayı tem­sil eden TÜRKONFED’in ha­zırladığı rapor, hayatını kay­bedenlerin sayısının 72.663’e kadar çıkabileceğini söyledi. Raporda depremlerin 84.1 mil­yar dolarlık mali hasar yarata­cağı da hesaplandı.

❱❱ Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, depremde yıkılan binalarla ilgi­li sorumluluğu olduğu değer­lendirilen 134 şüpheli hakkın­da işlem yapıldığını, 3’ünün tu­tuklandığını, 7’sinin gözaltında olduğunu, 7 şüpheli hakkında yurtdışına çıkış yasağı konduğu­nu duyurdu. Bozdağ, 114 kişinin gözaltına alınmak üzere aran­dığını dile getirdi. Adıyaman’da yıkılan çok sayıda binanın mü­teahhidi olduğu belirlenen Ya­vuz Karakuş ve Sevilay Kara­kuş, İstanbul Havalimanı’nda Gürcistan’a kaçmaya çalışırken yakalandı. Yavuz Karakuş, her şeyi “usulüne göre” yaptıklarını o yüzden vicdanının rahat oldu­ğunu söyledi.

❱❱ Güvenlik tehditleri nedeniyle deprem bölgesindeki kurtarma faaliyetlerine ara veren Avus­turya Savunma Bakanlığı, Türk ordusunun kendilerini koruma­ya başlaması üzerine çalışmala­rına geri döndüklerini açıkladı. 25 kişilik sivil İsrail ekibi de “ya­kın güvenlik tehdidi” nedeniyle özel jetle Türkiye’den ayrıldı.

❱❱ Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, deprem bölgele­rini ziyaret eden ilk Avrupalı ba­kan oldu. Dendias, “Türkiye ve Yunanistan ilişkileri yumuşat­mak için bir depremi daha bek­lememeli” diye konuştu.

❱❱ Yardım kampanyaları başla­tan, bir konteyner kent kuraca­ğını açıklayan ve şahsi olarak da 14 milyon dolar bağışlayan Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, depremlerin ardından Türkiye’yi ziyaret eden ilk lider oldu. Erdoğan’la görüşmesi sonrası açıklama yapılmadı.

❱❱ Arama-kurtarma çalışma­larına katılmak üzere Meksi­ka’dan getirilen kurtarma kö­peği “Proteo” hayatını kaybetti. Meksika Savunma Bakanlı­ğı’nın açıklamasında “Büyük yol arkadaşımız, köpeğimiz Proteo’yu kaybetmenin derin üzüntüsünü yaşıyoruz. Türki­ye’deki kardeşlerimizin aran­ması ve kurtarılmasında Mek­sika delegasyonunun bir üyesi olarak görevini yerine getirdin. Kahramanca çalışman için te­şekkür ederiz” denildi.

❱❱ Sanatçı Haluk Levent, kuru­cusu olduğu Ahbap Derneği’nde depremzedeler için toplanan ba­ğışların 1 milyar lirayı geçtiğini belirterek, bundan sonra bağış­ların AFAD’a yapılmasını istedi.

❱❱ Babala TV moderatörü Oğuzhan Uğur hakkında Kah­ramanmaraş ve Hatay’da baraj duvarlarının çatladığı yönün­deki paylaşım gerekçe göste­rilerek “Halkı yanıltıcı bilgi­yi alenen yayma” suçlamasıy­la resen soruşturma başlatıldı. Oğuzhan Uğur, konuya dair yaptığı açıklamada “Haberi bir Bakanlık yetkilisi teyit ettiği için ekiptekiler paylaşmışlar! Yalan olduğu ortaya çıkınca da hemen silmişler. Yazışma gör­selleri mevcut” demişti.

❱❱ Hatay’da Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İl Müdürlüğü binası hakkında yı­kım kararı çıkarılması, şehir­de usulsüz biçimde inşa edilen yapılara dair delillerin karartıl­ması şüphelerini gündeme ge­tirdi. Avukat Bedia Büyükgediz, yıkılan binaların imar ve yapı denetim izinlerine dair delil ni­teliğindeki evrakların güvenli bir yere nakledilmesinden önce binanın yıkımına başlandığını kaydetti. Yıkım, bölgeye giden gönüllü avukatlar tarafından engellendi. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlı­ğı twitter hesabından açıklama yayımlayarak, avukatların dile getirdiği iddiaların “mesnetsiz” olduğunu, tüm resmî evrakların dijital ortamda da bulunduğu­nu belirtti.

Güvenlik, iletişim ve yine seçim

2.HAFTA

❱❱ Eski TBMM Başkanı Bülent Arınç, normal takvime göre 18 Haziran’da yapılması gereken cumhurbaşkanlığı ve parla­mento seçimlerinin yapılması­na imkan kalmadığını, seçim­lerin “ivedilikle” ileri bir tari­he ertelenmesini istedi. Arınç, genel seçimleri 2024 yerel se­çimleriyle birleştirmek, 2023 Kasım ayına ertelemek ve tüm siyasi partilerin uzlaşacağı bir tarih belirlemek olmak üzere üç seçenek önerdi. Muhalefet öneriye “sivil darbe” sözleriyle karşı çıktı; Anayasa değiştiril­meden seçimleri ileri tarihe er­telemenin mümkün olmadığını söyledi.

❱❱ Cumhurbaşkanı Erdoğan, Kahramanmaraş merkezli dep­remlerde hayatını kaybedenle­rin sayısının 35.418’e ulaştığını duyurmasının hemen ardından Mart başı itibarıyla 30 bin ko­nutun inşaatına başlanacağını duyurdu. Bilim Akademisi üyesi Prof. Dr. Naci Görür, “Naçizane tavsiyem bu bölgenin tümün­de mikro-bölgeleme çalışma­sı yapmadan yerleşim alanları için yer seçilmemeli ve inşaata başlanmamalı. İnşallah bu sefer sesimi yetkililere duyurabili­rim” dedi.

❱❱ Türkiye Barolar Birliği Baş­kanı Erinç Sağkan, güvenliğin sağlanmasına ilişkin ciddi za­fiyet yaşandığına işaret eder­ken çeşitli hırsızlık ve yağma iddialarının gündeme geldi­ğini, ayrıca bu suçların faili olduğu ileri sürülen kişilere işkence ve kötü muamele ya­pıldığı yönünde görüntülerin yayımlandığını söyledi; önlem almaya çağırdı.

❱❱ Türk Tabipleri Birliği, ara­ma-kurtarma ve enkaz kal­dırma çalışmalarında havada uçuşan asbestin ciddi sağlık sorunları yaratabilecek tehli­keler barındırdığı uyarısında bulundu.

❱❱ Eski CHP Genel Başka­nı Deniz Baykal’ın cenazesi­ne katılan Cumhurbaşkanı Erdoğan, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun elini sıkmadı.

❱❱ Güney Kore milletvekilleri, maaşlarının %3’ünü Türkiye ve Suriye’deki depremzedelere bağışlama kararı aldı.

❱❱ Cumhurbaşkanı Recep Tay­yip Erdoğan’ın talimatıyla Elazığ’ın da deprem bölgesi ilan edildiği duyuruldu.

❱❱ Depremzedelere ve deprem bölgesine maddi destek sağla­mak için Türkiye, Kuzey Kıb­rıs ve Azerbaycan’dan 213 te­levizyon ve 562 radyonun ka­tılımıyla yapılan ortak yayınla “Türkiye Tek Yürek” kampan­yası düzenlendi. Merkez Ban­kası 30 milyar TL, Ziraat Ban­kası 20 milyar TL, VakıfBank 12 milyar TL, Halkbank 7 mil­yar TL bağışladı. Türkcell 3.5 milyar lira, Cengiz Holding 2.5 milyar lira bağışlayacağı­nı açıklarken Cumhurbaşka­nı Erdoğan, yayına bağlanarak “Yurtiçinden ve yurtdışından AFAD hesaplarına gelecek her kuruş, depremzedelerimiz için kullanılacaktır” dedi. Yayın sonunda toplam 115 milyar 146 milyon 528 bin TL bağış toplandı.

❱❱ Geliri depremzedelere ba­ğışlanan, Beşiktaş, Fenerbahçe ve Galatasaray’ın da aralarında olduğu kulüplerin dayanışma gösterdiği UEFA Avrupa Kon­ferans Ligi play-off turundaki Trabzonspor-Basel maçı, bor­do-mavili ekibin 1-0’lık galibi­yetiyle sonuçlandı. Maç öncesi arama-kurtarma çalışmaların­da görev alanları selamlayan bir koreografi sergilendi..

❱❱ İstanbul Valiliği, deprem riski taşıdığı tespit edilen 93 okulun tahliye edileceğini bil­dirdi. Aralarında Pertevni­yal ve Vefa liseleri gibi tarihî okulların da bulunduğu 93 riskli okuldan 76’sının yıkılıp yeniden yapılacağı, 17’sinin ise güçlendirileceği belirtildi.

❱❱ ABD Dışişleri Bakanı Ant­hony Blinken, depremler so­nucu yıkıma uğrayan bölgele­ri ziyaret etmek ve mevkidaşı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüş­mek üzere Türkiye’ye geldi. Gündemde depremin yanısıra Finlandiya ve İsveç’in NATO üyeliği de vardı. Cumhurbaş­kanı Recep Tayyip Erdoğan, Blinken’la Esenboğa Havali­manı’nda görüştü.

❱❱ 20 Şubat’ta Hatay’ın Defne ilçesinde saat 20.04’te yaşa­nan 6.4 büyüklüğünde depre­min ardından Samandağ ilçe­sinde de saat 20.07’de 5.8 bü­yüklüğünde bir artçı sarsıntı meydana geldi; 6 kişi hayatını kaybetti. Hatay Samandağ Be­lediye Başkanı Refik Eryılmaz, çadır olmadığı için insanların evlerine dönmek zorunda kal­dığını bildirdi.

❱❱ Reuters haber ajansı, ban­kacılardan edindiği bilgilere dayandırdığı haberinde, Tür­kiye Cumhuriyet Merkez Ban­kası’nın deprem felaketinden sonra iki hafta içinde Türk Li­rası’nın değerini sabit tutmak için rezervlerden 7 milyar Do­lar harcadığını bildirdi.

❱❱ Bilgi Teknolojileri ve İle­tişim Kurumu, Ekşi Sözlük’e erişimi engelledi.