Beyoğlu’ndaki İtalyan derneğinde asılı çerçevede Garibaldi ve Mazzini’nin resimleri yer alıyordu. Yenileme için çerçeveler açıldı, arkalarından İtalya kral ve kraliçesinin fotoğrafları çıktı.
SEDAT BORNOVALI
Beyoğlu’ndaki Garibaldi Binası’nda yapılan restorasyon çalışmalarında, İtalya’daki siyasi olayların İstanbul’da nasıl bir kelebek etkisi oluşturduğuna dair ilginç bir hikaye ile karşılaşıldı. Başrolde İtalya’nın 46 yıllık kral ve kraliçesi ile ülkenin birliğini kuran iki milli kahramanın fotoğrafları yer alıyor.
Hikaye 19. yüzyılın sonlarında başlıyor. O dönem İstanbul’da kalabalık bir İtalyan topluluğu yaşıyordu. Bu topluluk bazı kurumlar oluşturdu. İtalyan İşçi Yardımlaşma Cemiyeti bunlardan biri.
Türkiye’deki İtalyan işçilerin sayılarının azalmasıyla yavaş yavaş işlevini kaybeden dernekte günümüzde TÜRSAB desteğiyle restorasyon çalışmaları sürdürülüyor.
Kral III. Vittorio Emanuele, Kraliçe Elena, Giuseppe Garibaldi ve Giuseppe Mazzini.
Mekanın duvarlarında Art Deco tarzı çerçeveler arasında İtalya’nın birleşmesinin arkasındaki milli kahramanlardan Giuseppe Garibaldi ve İtalya’nın diğer bir milli kahramanı Giuseppe Mazzini’nin resimleri yer alıyordu. Bakım için resimler çerçevelerinden çıkarılınca arkalarından beklenmedik bir sürpriz çıktı. Zira resimlerin arkasında İtalya’nın 1900-1946 yılları arasındaki kralı Vittorio Emanuele III ve eşi Kralice Elena’nın resimleri bulundu.
Fotoğrafların sağ alt köşesinde İstanbul’un özellikle portreleriyle ün yapmış fotoğraf stüdyosu Phébus’ün adı ve 1919 tarihi var. Kral ve kraliçenin İstanbul’u ziyaret etmediği bilindiğinden ilk bakışta fotoğraflara anlam verilememişti. Ancak kurum arşivindeki bir belge, belirsizliğe son verdi. Bu belge, 1. Dünya Savaşı’nın ardından İstanbul’un işgal yıllarında kente gelen bir İtalyan savaş gemisindeki astsubayların, fotoğrafları İşçi Cemiyeti’ne hediye ettiğini kaydediyor. Geminin adıysa hayli tanıdık: Andrea Doria. Yani 1538 Preveze Savaşı’nda Haçlı donanmasının Cenovalı amirali.
Anlaşılan Phébus stüdyosunda, gemideki orijinal fotoğrafların fotoğrafı çekilmiş ve cemiyete öyle hediye edilmiş. Hediyenin gerekçesiyse çerçevenin üzerine düşülen “20 Eylül 1919” notundan anlaşılıyor. 1870’te bu tarihte Roma şehri, İtalya birliğine dahil olmuştu.
Kral Vittorio Emanuele III, 9 Mayıs 1946’da oğlu lehine tahttan çekilmiş, hemen ertesi ay da krallık lağvedilmişti. Resimlerin de işte o dönemde kaldırıldığı tahmin ediliyor. Belki de dernek yetkilileri, durumun geçici olduğunu düşünüp üzerlerine eski kahramanların resimlerini yerleştirmiş. Resimler bugün İtalyan Başkonsolosluğu’nda sergileniyor. Ama iki çerçeve ve dört resim var. Gelecekte çerçeveler hangi resimleri sergileyecek bilinmez.
