KONGRE KÜTÜPHANESİ

Tüm fikirlerin buluştuğu, tüm inançların bir arada olduğu, zihinlerin dış dünyaya kapanarak sessizce bilgi zikrettiği, irfan aşıklarının tekkesi… İki kez yanarak neredeyse yok olan Kongre Kütüphanesi (Library of Congress), bugün dünyanın en büyük iki kültür mabedinden biri.

İçerdiği kitap sayısı ba­kımından “dünyanın en büyük kütüphanesi” olan ve Guinness Rekorlar Kita­bı’na giren Kongre Kütüpha­nesi dergiler, gazeteler, dijital edisyonlar, kayıtlar, haritalar, pullar, çizimler gibi tüm ma­teryaller göz önüne alındığın­da Britanya Kütüphanesi’nden sonra ikinci sırada yer alıyor.

1800’de Washington’da Amerikan Kongre Binası’nda kurulan kütüphane bugün üç ayrı binadan oluşuyor. Bun­ların arasında en eski ve aynı zamanda en etkileyici olanı 1897’de açılan Thomas Jef­ferson binası. Kurulduğun­da 3000 kitabı olan Kongre Kütüphanesi bu çok değerli arşivini 1812 Savaşı sırasın­da kaybetti. 1814’te ABD’nin eski başkanı Thomas Jeffer­son’ın koleksiyonuyla tekrar kütüphane niteliğini kazansa da, 1851’deki yangında arşivi­nin üçte ikisi yanarak kül oldu. İç Savaş’la beraber kütüpha­ne duraklama dönemine girdi, bütçe azaldı, halk kendi derdi­ne düştü, kütüphane ıssızlaştı.

1865’te ülkenin idealist gazetecilerinden Ainsworth Rand Spofford Kongre Kü­tüphanesi’nin başına geçti­ğinde bir tek şeye inanıyordu: “Demokratik bir devlet yapı­sı ancak ve ancak bilgi ve en­formasyon ile mümkündür.” Spofford’un bu inancı kendi­sinden sonra gelen tüm Kong­re kütüphanecilerine rehber oldu. Spofford’dan sonra ge­len John R. Young’la birlik­te 1898’de görme ve fiziksel engelli vatandaşlar da kütüp­haneyi kullanmaya başladı. Bir sonraki yönetici Herbert Putnam ise iki yıl içinde kitap sayısını bir milyona çıkararak 1900 itibariyle Kongre Kütüp­hanesi’ni en fazla kitaba sa­hip kütüphane haline getirdi. 1938’de ana binaya destek ola­rak ikinci bina John Adams, 1980’de ise müdürlüğün ko­nuşlandığı ve Hukuk Kütüp­hanesi’nin bulunduğu üçüncü bina James Madison yapıldı.

Bugün 165 milyondan fazla materyale sahip olan Kongre Kütüphanesi’nin en heyecan verici kısmı şüphe­siz Nadir Kitaplar ve Özel Koleksiyon bölü­mü. 1930’dan beri kü­tüphanenin arşivinde bulunan ve dünyada sadece üç tam kopyası bulunan 15. yüzyıla ait parşömen baskı Gu­tenberg İncili gibi baş­ka bir yerde görmenin mümkün olmadığı kitaplar, broşürler, posterler, fotoğraf­lar, Ortaçağ ve Rönesans’tan kalma el yazmaları, gravür­ler ve Thomas Jefferson’dan kalan kitapların dahil olduğu 800 bin materyalle, bu bölüm kültür turistlerinin ölmeden önce görmesi gereken yerlerin başında geliyor.

İpek Cent