Salt’ta direnen Mehmetçiğin hazin kronolojisi

Ürdün’ün Salt şehri, 1. Dünya Savaşı’nın sonlarında geri çekilen Osmanlı ordusunun son direnç noktalarından biri idi. Buradaki Türk şehitliğinde, kaçınılmaz sonu geciktirmek için kendini feda eden askerler yatıyor.

1917

31 Ekim: Aylardır hazırlanan İngiliz kuvvetleri Gazze’de taar­ruza geçtiler. Birüssebi ele geçi­rildi.

7 Kasım: Gazze düştü. Filis­tin cephesindeki Türk savunma­sı kırıldı.

16 Kasım: Yafa düştü.

9 Aralık: Kudüs, İngilizlerin eline geçti. Şeria nehrine kadar olan bölge tamamen kaybedildi.

İngiliz planı: “Irak cephesin­de taarruzlar durdurularak sa­vunmaya geçilecek, bu cepheden bazı birlikler Filistin cephesine kaydılıracak, önce Şeria vadisi (Ürdün nehrinin iki tarafında­ki hakim arazi) ele geçirilecek, Amman’a el atılarak Hicaz de­miryolu kontrol altına alınacak ve Medine’deki Osmanlı ordusu tecrit edilecek, müteakiben Hay­fa-Beyrut ve Taberya-Şam isti­kametinde taarruzla bölge tama­men kontrol altına alınacaktır”.

1918

21 Şubat: Eriha (Jericho) İngilizlerin eline geçti. Osman­lı orduları Şeria nehri doğusuna çekilerek Şeria – Salt arasında tertiplenmeye başladılar.

15 Mart: Yarbay Asım (Gün­düz) komutasındaki 48. Tümen, Katrana’dan Amman’a, bilahare Salt şehrine intikal ettirildi. 48. Tümen ve Şeria Müfrezesi, “Do­ğu Şeria Grubu” adıyla Kolordu Komutanı Ali Rıza Paşa’nın em­rine girdi.

21 Mart: İngilizler taarruza geçti. Elindeki mevcutlarla 30 – 40 kilometrelik cephenin değil savunulması, gözetlenmesi bile zorken, Yarbay Asım bu zor gö­rev için bir savunma planı ha­zırladı.

23 Mart: İngilizler Şeria neh­rini geçtiler ve üç tümenlik bir kuvvetle Tell Nimrin’e saldırdı­lar. Karşılarında sadece Yarbay Asım’ın 48. Tümen’i vardı.

24 Mart: Tell Nimrin düştü, Osmanlı ordusu Salt’a doğru çe­kilmeye başladı.

25 Mart: 48 saatten bu yana uykusuz, aç ve yorgun muharebe yapan Osmanlı ordusu, şiddetli yağmur altında Salt bölgesinde saat 10:00’da savunma amacıyla tertiplendi. Saat 12:00’de İngi­liz ordusu Salt’a taarruza geçti. Sokak çatışmaları sırasında sa­at 14:00’de Türk askerlerine ge­rilerindeki evlerden ateş açıldı ve iki ateş arasında kalan Türk birlikler geri çekilmeye başladı­lar. Saat 16:00’da, çetin muhare­belerden sonra İngiliz süvarileri şehre hakim olduğu sırada, yerli halktan bazı gruplar geri çekil­meye çalışan 48. Tümen’in sahra hastanesine saldırdılar, hasta ve yaralı Türk askerlerinin çoğunu öldürüp eşyalarını aldılar.

26 Mart: Çarpışarak Am­man’a çekilen Osmanlı birlikle­ri İngilizleri oyaladıkları sırada takviye kuvvet aldılar ve İngiliz­ler Amman’a ilerleyemediler.

3 Nisan: 31 Mart’ta başlayan Türk karşı taarruzu ile Salt ve Tell Nimrin geri alındı. Muhare­beler Mayıs ayına kadar sürdü.

23 Eylül: Salt, İngilizler tara­fından tekrar ele geçirildi.

25 Eylül: İngilizler Amman’a girdi.

1 Ekim: Şam düştü

25 Ekim: İngilizler Halep’i ele geçirdiler ve Ortadoğu’daki Osmanlı varlığı sona erdi. Ürdün’ün başkenti Am­man’ın 23 km kuzeybatısında bulunan Salt kenti, Osmanlı çağ­ları boyunca Ürdün’ün ana tica­ret ve yönetim merkezi idi. Bu tarihi şehre hakim bir tepede, bugün Türkiye’nin yurtdışındaki en güzel harp mezarlıklarından birisi bulunuyor. Mart 1918’de­ki muharebelerde Salt’da şehit olan askerlerimiz, bu tepedeki bir mağarada açılan toplu meza­ra gömülmüş. Ürdün devleti ile sağlanan anlaşma neticesinde, 1983 yılında inşaat çalışmaları­na başlanan Salt Türk Şehitliği, 1989 yılında açılmış.

Türk şehitliği, Ürdün’ün başkenti Amman’ın 23 km kuzeybatısındaki Salt kentinde bulunuyor.