Kelimenin aslı Türkçe mızrak anlamındaki “batrak”tan (batır-ak) geliyor. Oğuzların batrak dediği kelime eski Uygurlarda, batırmak, saplamak manasında “batruk” imiş. Yani birinde işlemin adı, diğerinde işlemin aygıtıdır.
Bayrağın Türkler tarafından kullanımı konusunda şunlar bilinir: Boy beylerinin mızraklarının ucunda kırmızı bir ipek bağlanırmış. Bu yenilen düşmanın kanıyla boyanmış bir kumaş demekti. Yaban öküzü kuyruğundan da bir parça bağlanırmış ki buna da kutar denirdi. Karahan hanları al bayrak taşır, bir mızrak ucuna bağlanan bu simgeye kimi boylar da “tanık,” “pekçem” (perçem); mızrağa bağlanmış at kuyruğuna “tuğ;” ince uzun ipek kumaş şeritlere “yalav” (aleve benzetilerek) derlermiş.
Osmanlı Devleti’nde bayrak kullanımı konusunda farklı kaynaklardan bilgilere sahibiz. Örneğin Selçuklu sultanının Osman Gazi’ye gönderdiği alametlerden birinin beyaz bayrak olduğu biliniyor. Âşıkpaşazade ise 15. yüzyılda bir kırmızı bayraktan söz ediyor ki, bu Akşehir’de dokunmuş.
Bayrakta ay yıldız simgesi III. Selim devrindedir (1789- 1807). O dönem bayraklarında sekiz köşeli yıldız kullanılıyordu. Kulelere ve hükümet binalarına ilk kez ay yıldızlı bayrak çekilmeye başlanması II. Mahmud (1808-1839) zamanındadır. II. Mahmud bir yandan da kaldırttığı yeniçerileri hatırlattığından “bayrak” kelimesini yasaklatmış, “sancak” demişti. Fakat bayrak ve sancak birlikte yaşadı. 19. yüzyıl ortalarında al yıldızlı bayrak resmî Osmanlı simgesi oldu. Sultan Abdülmecid yıldızı beş köşeliye çevirdi. Abdülaziz ise yıldızın ortasına tuğrasını koydurdu. Rengi vişne çürüğü oldu. 1922’de saltanatın ilgasından sonra halifeye mahsus bir sancak kabul edildi ve saltanat bayrağı kaldırıldı.
PARALEL TARİH
1634 IV. Murad içki yasağı ilan edip Osmanlı ülkesinde meyhaneleri yıktırdı. Fransa’da büyücülükle suçlanan papaz Urbain Grandier diri diri yakıldı.
1789 III. Selim osmanlı tahtına çıktı. Joseph Ignace Guillotin “acısız idam makinesi” olarak lanse ettiği icadını Fransız meclisine sundu.
1870 Klasik Türk musikisinin büyük bestekarı Zekai Dede Efendi ilk ilahisini besteledi. Richard Wagner’in Die Walküre operası ilk kez Münih’te sahnelendi.
1892 Kansas’ta bir banka soygunu sırasında Dalton çetesinin beş üyesinden dördü öldürüldü. Buenos Aires’te dünyanın ilk parmak izi bürosu açıldı.
1967 Seri üretilen ilk Türk otomobili Anadol piyasaya çıktı. NASA, Ay üzerindeki güvenli iniş bölgelerini saptamak amacıyla Lunar Orbiter 3 uydusunu uzaya fırlattı.
1982 Michael Jackson bugün dünyanın en çok satan albümü olan Thriller’ı piyasaya çıkardı. Yılmaz Güney 12 Eylül rejimi tarafından Türk vatandaşlığından çıkartıldı.
