27 Eylül’de aramızdan ayrılan Talip Apaydın, kendi kuşağından birçok yoksul köylü çocuğu gibi Köy Enstitüsü’nü bitirmişti. Apaydın hem yıllarca öğretmenlik yaptı, hem 42 kitaba imza attı.
SENNUR SEZER
Varlık Yayınevi’nde çalışmak benim için bir üniversite bitirme deneyimine denktir. Özellikle yakından tanıdığım yazarlar bakımından. “Enstitülüler” de denilen Mahmut Makal, Mehmet Başaran ve Talip Apaydın’ı da orada tanıdım. Her birinin adının çağrışımı bir başka.
Talip Apaydın güleç bir insandı. Sarı Traktör’de makineye hakim olmanın coşkusuyla dönen delikanlıya “hey be sarı traktör” diye seslenen o olsa yakışırdı. Ben uzun süre çelebiliğini, ince davranışlarını müzik eğitimine bağladım. İnceliğinin altındaki alaycılığı fark edince bunun bir karakter özelliği olduğunu kavradım. Belki de bozkırda doğup büyümenin getirdiği inatçı, dirençli yapı:
“Polatlı’ya bağlı Ömerler köyü 1926 doğumluyum. Sonradan babamın köyü olan Kapullu (Beypazarı-Kırbaşı) köyüne göçtük. Orada büyüdüm. Anam ben üç yaşındayken öldü. Babam yoksul, hiç toprağı yoktu. Ağa tarlalarında ortakçılık (yarıcılık) yaparak zor geçiniyordu. Yoksulluk, üvey ana… Çocukluğum iyi geçmedi. Üç sınıflı köy okulunda okudum. Sonra Beypazarı’nda açılan yoksul çocuklar için pansiyonlu ilkokulu bitirdim. İlerisi karanlıktı, babamın beni okutacak gücü yoktu. Bense okuyayım, şu köyden kurtulayım düşleri içindeydim.”
Bu düşleri öğretmeni de paylaşıyor olmalı ki ona parasız yatılı bir okulun müjdesini verir: Hamidiye köy öğretmen okulu. Sonradan Çiftleler Köy Enstitüsü olur bu okul. Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsüne seçilir, üç yıl daha okuyup Güzel Sanatlar Bölümü’nden 1946’da mezun olur. 30 yıl öğretmenlik yapar. 27 Eylül 2014 akşamı aramızdan ayrıldığında edebiyatımıza; şiir, anı, öykü, oyun ve roman dalında 42 yapıt kazandırmıştı.
Köy notları (Bozkırda Günler) 1952’de, şiirleri (Susuzluk) 1956’da kitaplaştı. Tütün Yorgunu’na 1976 Madaralı Roman Ödülü, Köylüler’e 1992 Orhan Kemal Roman Armağanı, Yapılar Yapılırken ve Otobüs Yarışı eserlerine 1975 TRT Yayınlanmamış Radyo Oyunları Sanat Ödülleri verildi.
Apaydın, “Yazarın, toplumun sorunlarını kendi sorunu saymasından” yanadır. Anlatılarında, bir çakımlık ışık gibi bellekte yer eden ayrıntılar sık görülür: Yar Bükü’nde alayla, itip kakmayla beslenen korunma güdüsü, Yoz Davar’da konuşamayan, Samıt Çoban’ın yoksuldan yanalığı, Bir Yol’da öğretmenin köylüler için geçim yolu ararken yonttuğu tahta…
Toz Duman İçinde (1974), Vatan Dediler (1981), Köylüler (1991) Kurtuluş Savaşı için dile getirilmesi zor bir saptama yapar: Yurt için dövüşenler, işgalci yardakçılarına yenilirler.
Öte Yakadaki Cennet öyküsü, bunu çizer: “Irmağın öte yakası yemyeşil, bu yakası bomboz. (…) Biz çocukluğumuzda bunu Allah böyle yarattı sanırdık..”
