Arkeolog, mimar, fotoğrafçı, sanat tarihçisi ve diplomat bir hoca. 20. yüzyıl başlarından itibaren Türkiye coğrafyasında, tarihî eserlerin saptanması-korunması-bilinmesi için çalışmış müstesna bir insan. 30’ lu yıllardan itibaren at sırtında, en zor arazi koşullarında çalışmış, Fransız Arkeoloji Enstitüsü’nü kurmuş, “Türk Anadolu” bakışını geliştiren bir yazar…
Yakın tarihimize bakıldığında, Selçuklu ve Osmanlı mimarilerinin İslâm mimarisinden ayrı birer üslup olduğu gerçeğini bize ve dünyaya tanıtan Fransız bir mimar ve sanat tarihçisi görürüz: Albert Louis Gabriel (Cerisières 1883 – Bar sur-Aube 1972).
Söz başında bunu vurguladıktan sonra, Gabriel gibi ulusal kültürümüze önemli kazanımlar bırakmış ama ondan önce yaşamış ve adları-eserleri bilinmeyen iki “yabancı”yı da analım: Vital Casimir Cuinet (Longevilles 1833 – İstanbul 1896); Max Van Berchem (Cenevre 1863 – Vaumarcus 1921).
Fransız coğrafyacı ve oryantalist Cuinet, 1890-1893 arasında İstanbul’da Düyun-ı Umumiye genel sekreteri iken, görevinin de sağladığı olanaklarla Anadolu’nun o yıllardaki sosyo-ekonomik potansiyelini kayda geçirir. La Turquie d’Asie: Géographie administrative, statistique, descriptive et raisonnée de chaque province de l’Asie Mineure (Asya Türkiyesi: Küçük Asya’nın her bölgesi için istatistiki, betimleyici ve gerekçeli idari coğrafya) adlı 4 ciltlik çalışması, Osmanlı Devleti’nin yıkılışına doğru Anadolu vilayetlerinin yönetim, nüfus, eğitim, iktisat alanında istatistiki bilgilerini içeren bilimsel bir külliyattır. Günümüze kadar Türkçeye çevrilmediği gibi yeterince yararlanılmamıştır da. Vital Cuinet’nin kitabeli kabri, İstanbul’da Şişli Latin Mezarlığı’ndadır.
Ağustos sayısı tüm Türkiye’de bayide ve web sitemizde!
