Kadınların tarihi ve kadın mücadelesi her zaman #tarih’teydi. Antik çağlardaki kadınların başrolde olduğu konuları sayfalarımıza taşıdık; günyüzüne çıkan hareketlerinden cumhuriyetin öncü kadınlarına, valide yeni bulguları sizlerle paylaştık. Cesaretiyle ilham veren, kendisinden sonra sultanlardan tarihimizdeki ilk “feminist” isyana çeşitli sayılarımızda gelenlere yolu açan kadınlar…
Kadınlara oy hakkı gökten düşmedi
5 Aralık 1934, Türkiye’de kadınların seçme ve seçilme hakkını elde ettiği gün… Kadınlar oy hakkını 2. Meşrutiyet’ten 1930’lara kadar süren Osmanlı-Türk kadın hareketinin mücadelesi sayesinde kazanmıştı. Fakat bu mücadelenin varlığı bile yıllarca yok sayılmış; özellikle 1920’lerde ısrarla o hakkı isteyen Osmanlı süfrajetlerinin tarihi ancak 1980’lerde kadın araştırmacıların çalışmalarıyla hatırlanmıştı.
(NTV tarih 11. sayı, Aralık 2009)
Erkek Türkiye’nin ilk kadın devrimcileri
Osmanlıların son döneminde eğitim hayatına giren kadınlar pek çok alanda kendilerini göstermeye başlamışlardı. Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte önleri daha da çok açılan kadınlar birçok “ilk”e imza atarak hiyerarşik bir toplumda öne çıkabilmeleri için hemcinslerine yol göstermişti: Fatma Aliye’den Afife Jale’ye, Süreyya Ağaoğlu’ndan Müfide İlhan’a Cumhuriyet’in öncü kadınları…
(NTV tarih 50. sayı, Mart 2013, Mustafa Karadiş)
2054 yıl önce feminist savunma
Erkeğin mutlak hâkimiyetini esas alan Roma hukuk düzeninde de nadir de olsa cesur “feminist” çıkışlara rastlanıyordu. MÖ 42’de Roma’nın en meşhur avukatlarından Quintus Hortensius’un kızı Hortensia, kadınlara vergi getirmeyi düzenleyen yasaya karşı verdiği söylevle tarihe geçmişti. Hortensia’nın düzenlediği gösteri ve attığı nutuk, Roma’ya geri adım attırmıştı.
(NTV tarih 37. sayı, Şubat 2012)
Eşit değil, üstündüler!
Cüretkar kadınlar, tarihin ilk sayfalarından beri ataerkil düzene kurban ediliyor. Jean D’arc, “erkeğe özgü” davranışları nedeniyle cadı ilan edilip yakılmış; çağının erkek filozoflarını geride bırakan Hypatia fanatikler tarafından katledilmişti. Cesaretlerinin ve zekalarının bedelini hayatlarıyla ödeyen kadın hükümdarlar, korsanlar, sanatçılar ve biliminsanları…
(#tarih 10. sayı, Mart 2015, Ayşen Gür)
Tarihimizdeki büyük “feminist” isyan
1802’de çekirge felaketi ve büyük bir yangının ardından Bursalı kadınların tek umudu el emeği dokumalarını iyi fiyata tüccarlara satabilmekti. 3. Selim’in fermanıyla iki katına çıkan vergiler, bunun da önünü kesince, kadınlar ayaklandı. Erkeklerin uzaktan izlemekle yetindiği mücadele kadınların zaferiyle sonuçlandı.
(#tarih 34. sayı, Mart 2017, Sinan Çuluk)
Geceler de sokaklar da kadınların hakkıdır
2019’un Ağustos ayında Emine Bulut’un eski kocası tarafından kızının gözleri önünde öldürülmesi tüm ülkeyi ayağa kaldırdı. Bulut’un son sözleri, “Ölmek istemiyorum” tüm kadınların çığlığına dönüştü. Eylül ayında kapak dosyamıza kadına yönelik şiddetle mücadelenin tarihini taşıdık.
(#tarih 64. sayı, Eylül 2019, Berna Ekal)
Erkekleri yaya bırakan şampiyon kadın atletler
Kadınlar maraton tarihinin başından beri hor görüldüler; “bu kadar uzun mesafe koşamazlar” denildi, dalga geçildi. Tarihin seyrini değiştiren ise bu laflara kulak asmayarak yarışa devam eden kadınlar oldu. 1896’daki ilk modern olimpiyatta Yunan kadın Stamata Revithi ile açılan yoldan Fransız Marie-Louise Ledru’dan İngiliz Violet Percy’e pek çok kadın koştu.
(#tarih 58. sayı, Mart 2019, Ali Murat Hamarat)
Tarihe “ayar” veren kadınlar
Dünden bugüne dünyayı değiştiren kadınların öyküleri, Mart 2020’de tamamını kadın tarihiyle ilgili konulara ayırdığımız “Fevkalade Nüsha”daydı. Valide sultanlardan Leningrad kuşatmasında kadınlara, Julia Child’dan Claire Bretecher’ye, Marguerite Yourcenar’dan Mika Etchebeher’e #tarih’in kadın hali…
(#tarih 70. sayı, Mart 2020)
