Çanakkale muharebelerinin ünlü 19. Tümen askerleri, yaklaşık bir sene sonra (1916) Ruslara karşı Galiçya cephesine gönderildi. Burada da 20. Tümen’le birlikte büyük fedakarlıklara imza attılar. Bugün Krakow’da yatan şehitlerimizin üzerinden bayrağı eksik etmeyelim.
Aralarında Çanakkale’nin kahramanları vardı. 1915 Nisan’ında Albay Mustafa Kemal’in Gelibolu’da komuta ettiği 19. Tümen’in askerleri, ünlü 57. Alay ile birlikte şimdi trenle Avrupa’nın ortasına doğru gidiyorlardı. 19. ve 20. Tümen’den oluşan 15. Türk Kolordusu, Albay Yakup Şevki (Subaşı) Bey’in komutasındaki 33.000 asker ile birlikte, Büyük Savaş’taki müttefikimiz Almanya ve Avusturya-Macaristan ordularının yanında Rusya’ya karşı savaşmaya gidiyordu. 1916 senesinin Temmuz ayıydı, gittikleri yere de Galiçya deniyordu…
15. Türk Kolordusu, bugünkü Ukrayna’nın Lviv şehrinin 40-50 kilometre güneydoğusundaki Zlota Liba ve Zbruç nehirleri arasındaki bölgeye yerleştirildi ve hemen muharebelere girdi. Kendilerinden çok daha fazla insan ve ateş gücüne sahip Rus birlikleri karşısında cesur ve fedakarca savaştılar. Üzerlerine binlerce top mermisi yağdı, zehirli gaz kullanıldı. Herşeye rağmen cephelerini korudular, görevlerini yaptılar. 1917 Eylül’ünde, Cevat (Çobanlı) Paşa komutasında Suriye ve Filistin cephelerine sevk edilmek üzere Avrupa’dan ayrılırlarken, arkalarında 12.000 şehit, 6.000 yaralı, esir ve kayıp bırakıyorlardı.
1. Dünya Savaşı’nın Avrupa Doğu Cephesi’nin güney bölümü olan Galiçya’da, Türk askerlerinin savaştığı bölge bugün Ukrayna sınırları içerisinde bulunuyor. Burada 1. Dünya Savaşı’ndan bugüne kadar kalabilmiş pek çok harp anıtı bulunuyor. Harp sırasında binlerce yaralı askerimiz cephe gerisi şehirlerindeki hastanelere sevkedilmişti. Bu şehirlerden biri de o dönemde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’na bağlı olan Krakow’du. Bugün Polonya’nın en güzel şehirlerinden birisi olan Krakow’da 1. Dünya Savaşı’nın hatırasını yaşatan bir Türk şehitliği bulunuyor.
Krakow’un büyük tarihî öneme sahip olan mezarlığınınBatı köşesinde, savaşta ölen çoğu Polonya asıllı Avusturya-Macaristan askerleri için büyük bir anıt ve mezarlar bulunuyor. Bu anıtın hemen yanında bulunan siyah bir mezarın üzerinde ise Türk bayrağı dikkati çekiyor. Bu sembolik mezar, 1916 ve 1917 senelerinde Krakow’daki hastanelerde ölen ve bu mezarlığa gömülen Türk askerleri anısına 1997’de yapılmış. Varşova’daki büyükelçiliğimiz tarafından zaman zaman burada tören düzenleniyor. Bu mezarda yatan şehitlerimize, özellikle üniversite değişim programlarıyla Krakow’a giden Türk öğrencilerin sahip çıkması, üzerinden bayrak rengi çiçekleri eksik etmemesi gerekiyor.
