SÜRGÜN, GÖÇ, KATLİAM / RUSYA VE TÜRKİYE
Ukrayna savaşı ve Doğu Avrupa’nın acıları
Yaklaşık son 200 yıldır dünyanın neredeyse tamamını etkileyen tayin edici gelişmeler Doğu Avrupa’da yaşandı. Avusturyalı devlet adamı Gentz, 1815’te “Türk monarşisinin sonu gelirse, Avusturya ancak çok kısa bir süre ayakta kalabilir” demiş, tarihte eşine nadir rastlanan bir öngörüye imza atmıştı. Kırım Savaşı, 1. ve 2. Dünya Savaşı bu bölgeden çıktı ve savaş durumu hâlen Ukrayna ile devam ediyor. Hatırlatma ve analiz.
‘YEDİ İKLİMİ CİHANIN, DURUYOR KARŞINDA...’ 1915: YENİ ZELANDALILARIN TRAJEDİSİ
Dünyanın öbür ucundan Çanakkale’ye gelenler…
1. Dünya Savaşı’nın doğu cephesinde görev yapan Yeni Zelandalılar, Çanakkale’deki Anzak birlikleri içindeki “nz”lerdi. Önemli oranda kayıp veren Yeni Zelandalılar hem Anzak hem Seddülbahir sektöründeki muharebelere katıldılar, kritik görevlerde rol aldılar. “Kiwi”lerin Çanakkale öyküsündeki kırılma noktaları ve ayrı bir millet olarak ortaya çıkışları.
'DÜŞMAN KARDEŞLER'İN MÜCADELESİ
2. Dünya Savaşı’nda İngiliz Fransız’a karşı!
Fransa'nın 1940 Haziran'ında Nazi Almanyası tarafından işgal edilmesi üzerine, yönetime işbirlikçi Vichy hükümeti gelmişti. Fransa'nın Afrika başta olmak üzere sömürge ülkelerdeki askerî gücü, Müttefikler için ciddi tehditti. İngilizlerin özellikle Cezayir'in liman kenti Oran'da gerçekleştirdiği saldırıda 1.297 Fransız denizcisi ölecek, Almanların Fransız donanmasını kullanarak İngiliz deniz üstünlüğünü sarsma olanağı kalmayacak, ancak İngiltere- Fransa dostluğu da sulara da gömülücekti.
ATEŞKES
Savaşla barış arasında, nefes alıp toparlanma…
Ateşkes resmî bir mütareke olabileceği gibi, sadece basit gereklilikler nedeniyle çok kısa süre için gayriresmî şekilde de gündeme gelebilir. Sadece 100 yılı aşkın bir süre önce ululararası kurallara bağlanan ateşkes, genellikle üstün durumdaki kuvvetin kendi koşullarını dayatması, diğer tarafın ise imhadan kurtulması anlamını taşır. Ancak yakın dünya tarihi, birbirinden çok farklı sonuçlara yolaçmış ateşkeslerle dolu: 1 Dünya Savaşı ve Mondros’tan, Vietnam, Kore ve Sri Lanka örneklerine...
MİKA ETCHEBEHERE: BİTMEYEN MÜCADELE
Cepheden cepheye savaştan savaşa… Mika: ‘La Capitana’
Arjantin doğumlu Yahudi asıllı Mika Etchebéhère, İspanya İçsavaşı’nda Cumhuriyet saflarında çarpışan askerî bölük komutanı tek kadındı. Arjantin’den Patagonya’ya, Fransa’dan İspanya İçsavaşı’na, sonrasında tekrar Arjantin’e ve 68 Paris’ine uzanan bir devrimcinin hikayesi. Savaşta ve barışta kadınların rolünü kökünden değiştiren bir öncü.
POLONYA
Avrupa’nın kilidi, haritaların ve savaşların merkezi
1. Dünya Savaşı’nın ertesinde başlayan ve merkez coğrafyasında Polonya’nın bulunduğu iktidar mücadeleleri, son 100 yıldır dünya tarihini şekillendiriyor. Versailles Antlaşması’ndan Bolşeviklere ve Nazilere, 2. Dünya Savaşı’ndan Soğuk Savaş dönemi ve sonrasına uzanan sürecin analizi.
1 HAZİRAN 1911: TÜRK HAVA KUVVETLERİ 108 YAŞINDA TAYYARECİ MEHMET ALİ KURÇER
Kırıldı kolu kanadı, son bulmadı uçuş aşkı
Osmanlı Devleti tarafından 1912’de Avrupa’ya pilot eğitimi için gönderilen ilk subaylardandı. Balkan Harbi’ne katıldı, Çanakkale ve Bağdat cephelerinde savaştı. Öylesine gözüpekti ki, henüz öğrenciyken Bursa’ya uçak kaçırmış, Beyazıt Meydanı’na tayyare indirmişti. Geçirdiği ikinci büyük kazadan sonra malûlen emekli olan Mehmet Ali Bey, Adana’da kendi imkanlarıyla tayyare imal edecek, Vecihi Hürkuş’la heyecanlı gösteri uçuşları yapacak kadar havacılık tutkunuydu.
İŞBİRLİKÇİ, AŞIRI SAĞCI HAREKETLER BATI AVRUPA'DA ŞER İTTİFAKI
Nazilerden daha Nazi, faşistlerden daha faşist
1918’de biten 1. Dünya Savaşı sonrası Avrupa’da yükselen radikal hareketler, birçok ülkede siyasal iktidar mücadelesine girişmişti. Batı’da çok sayıda şair ve edebiyatçı da faşizm sempatizanıydı. Bunların çoğu faşizmin vahşetini görüyor ama bunu gelecekteki toplumun kaçınılmaz doğum sancıları addediyordu. Ancak benzer bir bakış radikal solda da vardı. Bu nedenle birçok solcunun faşist saflara geçmesi, o günlerde şaşırtıcı görülmedi.
1918 SONRASI YIKIM VE İÇ SAVAŞLAR
1. Dünya Savaşı ve mağlupların bitmeyen acıları
1. Dünya Savaşı’nın sona ermesi dünyaya barış getirmedi. İngiltere başbakanı Lloyd George’un deyişiyle, “kuşku, küskünlük, yanlış anlama ve korkular zihinleri zehirlemiş”, savaşın psikolojik mirası olan nefret, barışı zorlaştırmıştı. Çoğu işgaller ve dış müdahalelerle gelişen iç savaşlar nedeniyle mağlupların gözyaşları uzun süre kurumayacaktı. İktidar mücadeleleri ve kitlesel kıyımlar dönemi...
SAVAŞTAN SAVAŞA KÜLTÜREL ALIŞVERİŞ
Laflar, espriler, lakaplar: Harp meydanında doğdular ortak hafızada yaşıyorlar
Modern savaşların özellikle askerî-siyasi nedenleri, sonuçları incelenir. Aslında her savaş alanı, tarafların yakın iletişime girdiği birer kültürel alışveriş meydanıdır da. Cephelerde doğan sözcükler ve deyişler, takılan lakaplar, kullanılan kısaltmalar, yapılan espri ve yakıştırmalar, yaşanan anekdotlar tarafların ortak hafızalarında yer eder, insanlık kültürünün birer parçası haline gelirler. İşte 19. ve 20. yüzyıl savaşlarından bir seçki...