Mekteb-i Sultani ve Cimbom’un ayak sesleri

Araştırmacı-yazar Melih Şabanoğlu’nun Kuruluş: Mekteb-i Sultani’den Galatasaray Spor Kulübü’ne Türkiye’de Futbolun Erken Çağı adlı eseri, başta Galatasaray Spor Kulübü olmak üzere Türk futbolunun ilk yıllarına ışık tutuyor.

Osmanlı modernleşme­si, Mekteb-i Sultani’nin ilk 50 yılı, Osmanlı dö­neminde modern sporların tari­hi ve bilhassa Galatasaray Spor Kulübü’nün ilk dönemleri üze­rine araştırmalar yapan Melih Şabanoğlu’nun son kitabı Kuru­luş: Mekteb-i Sultani’den Gala­tasaray Spor Kulübü’ne Türki­ye’de Futbolun Erken Çağı çıktı. Çalışma aynı zamanda yayın hayatına yeni başlayan Vakıf Bank Kültür Yayınları’nın öncü kitapları arasında yer alıyor.

#tarih’e de yazıları ve ça­lışmaları ile birçok kez katkıda bulunan Melih Şabanoğlu’nun bu kitabı, Osmanlılarda futbol konusunu 19. yüzyıl dönemi­ne kadar irdeliyor. Futbolun bu topraklara nasıl geldiğinden tu­tun, Mekteb-i Sultani’de oyna­nan ilk futbol oyununa kadar, Galatasaray’ın ilk futbolcula­rının ve ilk formayı dikenlerin bilgisinin verildiği bu ayrıntılı kitap, dönemin bakışaçısını ve uygulamalarını da kapsamlı şe­kilde ele alıyor.

Fransızca, İngilizce ve tabii eski Türkçe ile basılı kaynakla­rın, arşiv belgelerinin, hatırat­lar ve şahsi mektupların yıllar alan titiz taranmasıyla sözlü ta­rih çalışmalarının ortak sonucu olan çalışma, yalnızca Galatasa­ray’ın değil İstanbul Futbol Li­gi’nin ilk takımlarına dair geniş bir bilgi kaynağı. Fotoğraflarla da somutlaştırılmış metinlerde, bugün birçoğunun yerinde yel­ler esen spor takımları ve spor insanları anlatılıyor.

Yazar Melih Şabanoğlu, bu titiz ve kapsamlı çalışması hak­kında şöyle diyor: “Bu kitabın kanımca dört temel özelliği var. İlki spor tarihçiliğinde doğru bilinen yanlışları ortaya koy­ması. Bu, elimizdeki tarihsel kaynakları, ‘hangileri dönem­seldir, hangileri değildir’ gibi bi­limsel olarak sınıflandırmak ve bu kaynaklara hiç bilinmeyen yenilerini eklemek sayesinde mümkün oldu. İkincisi spor ta­rihçiliğini popüler değil de, aka­demik bir tabana oturtmaya ça­lışması. Üçüncü özelliği ise spor tarihçiliğini disiplinlerarası bir yöntemle sosyal tarih olarak ele alması. Böylece dönemin spor tarihi, yine dönemin siyasal, ekonomik, sosyal, eğitim ve mil­letler tarihiyle birlikte ele alına­rak canlı bir panorama oluştu­rulmaya çalışıldı. Son olarak ki­tap temel bir teze sahip. Bu tez ‘1905’te Müslüman-Türk züm­resi nasıl oldu da bir futbol ku­lübü oluşturabildi’ sorusunun peşine düşüyor”.

Rus Devrimi’nin tarihsel tanıklıkları

Rus göçmen bir aileden gelip Brüksel’de do­ğan Victor Serge, 20. yüzyılın en ilginç yazarların­dan. Siyasal ve edebi yaşamı hapishanelerde geçmiş yazar, 1919’dan itibaren Rusya’daki devrimci mücadeleye katıl­mış ve önemli olayların tanığı olarak kişisel hatıralarını bir dönemin tanıklığı biçiminde kaleme almış. Sovyet Devri­mi’nin önde gelen simalarının yanısıra dönemin Fransız ve Rus edebiyatçılarının portre­lerinin de yer aldığı hatırala­rı, bir dönemin katalogu gibi. Türkçede İçerdekiler ve Gücü­müzün Doğuşu adlı romanları bulunan yazarın bu eseri, Ya­zın Yayıncılık tarafından yeni­den çevrilerek basıldı.

Eseri kendine düstur edi­nen John Berger’in niteleme­si şöyle: “Önermekte olduğum yaratıcı pratik türünün ruhu, devrimci ve romancı Victor Serge’in yapıtlarında örnek­lenmiştir sanırım. Serge, hem devrimci hem yazar olarak sa­hip olduğu role ilişkin gele­neksel entelektüel görüşü ta­şımıyordu. Öncü bir partinin teorisyeni olarak görmüyor­du kendini; daha çok kitlele­rin deneyinin bir tanığı olarak görmekteydi”. Serge’in bu “ga­zeteci yaklaşımı”, edebi olduğu kadar tarihsel açıdan da kitabı benzersiz kılıyor.

Rus asıllı Belçikalı edebiyatçı Victor Serge (1890-1947).

Klasik müziğin güncel ansiklopedisi

Müzikseverlere, kla­sik müzikle ilgi­lenmek isteyenle­re, hem müptelalara hem de yeni başlamaya niyetlenen­lere bir rehber olacak kitap. Klasik Batı Müziğinin en çok dinlenen 300 parçasını sıra­layan bu kitap, Classic FM is­tatistiklerine göre hazırlan­dı. 1996’da, Classic FM’de “En Sevilen Klasikler Listesi”ni ortaya çıkaran ve 11 yıl sürey­le bu listeyi idare eden Darren Henley, 2008’den bu yana lis­tenin yapımcılığını üstlenen Sam Jackson ve haftasonu programlarının sunucusu Tim Lihoreau tarafından hazırla­nan kitap, İngiltere’de 2011’de yayınlanmıştı. Kitabın reper­tuvarı Beethoven’dan Rahma­ninov’a, Mozart’dan Şostako­viç’e dek uzanıyor. Kitap Bach, Çaykovski, Brahms, Bruch, Vaugan, Chopin, Verdi’ye uza­nıyor. Yüzlerce yıllık bir serü­vene sahip klasik müzik par­çalarının bugünün dinleyicile­riyle buluşmasını sağlayacak bir kılavuz niteliğinde. Her meşhur parçaya ilgili kısa fa­kat temel bilgileri aktaran bir temel eser.