Ürdün’ün Salt şehri, 1. Dünya Savaşı’nın sonlarında geri çekilen Osmanlı ordusunun son direnç noktalarından biri idi. Buradaki Türk şehitliğinde, kaçınılmaz sonu geciktirmek için kendini feda eden askerler yatıyor.
1917
31 Ekim: Aylardır hazırlanan İngiliz kuvvetleri Gazze’de taarruza geçtiler. Birüssebi ele geçirildi.
7 Kasım: Gazze düştü. Filistin cephesindeki Türk savunması kırıldı.
16 Kasım: Yafa düştü.
9 Aralık: Kudüs, İngilizlerin eline geçti. Şeria nehrine kadar olan bölge tamamen kaybedildi.
İngiliz planı: “Irak cephesinde taarruzlar durdurularak savunmaya geçilecek, bu cepheden bazı birlikler Filistin cephesine kaydılıracak, önce Şeria vadisi (Ürdün nehrinin iki tarafındaki hakim arazi) ele geçirilecek, Amman’a el atılarak Hicaz demiryolu kontrol altına alınacak ve Medine’deki Osmanlı ordusu tecrit edilecek, müteakiben Hayfa-Beyrut ve Taberya-Şam istikametinde taarruzla bölge tamamen kontrol altına alınacaktır”.
1918
21 Şubat: Eriha (Jericho) İngilizlerin eline geçti. Osmanlı orduları Şeria nehri doğusuna çekilerek Şeria – Salt arasında tertiplenmeye başladılar.
15 Mart: Yarbay Asım (Gündüz) komutasındaki 48. Tümen, Katrana’dan Amman’a, bilahare Salt şehrine intikal ettirildi. 48. Tümen ve Şeria Müfrezesi, “Doğu Şeria Grubu” adıyla Kolordu Komutanı Ali Rıza Paşa’nın emrine girdi.
21 Mart: İngilizler taarruza geçti. Elindeki mevcutlarla 30 – 40 kilometrelik cephenin değil savunulması, gözetlenmesi bile zorken, Yarbay Asım bu zor görev için bir savunma planı hazırladı.
23 Mart: İngilizler Şeria nehrini geçtiler ve üç tümenlik bir kuvvetle Tell Nimrin’e saldırdılar. Karşılarında sadece Yarbay Asım’ın 48. Tümen’i vardı.
24 Mart: Tell Nimrin düştü, Osmanlı ordusu Salt’a doğru çekilmeye başladı.
25 Mart: 48 saatten bu yana uykusuz, aç ve yorgun muharebe yapan Osmanlı ordusu, şiddetli yağmur altında Salt bölgesinde saat 10:00’da savunma amacıyla tertiplendi. Saat 12:00’de İngiliz ordusu Salt’a taarruza geçti. Sokak çatışmaları sırasında saat 14:00’de Türk askerlerine gerilerindeki evlerden ateş açıldı ve iki ateş arasında kalan Türk birlikler geri çekilmeye başladılar. Saat 16:00’da, çetin muharebelerden sonra İngiliz süvarileri şehre hakim olduğu sırada, yerli halktan bazı gruplar geri çekilmeye çalışan 48. Tümen’in sahra hastanesine saldırdılar, hasta ve yaralı Türk askerlerinin çoğunu öldürüp eşyalarını aldılar.
26 Mart: Çarpışarak Amman’a çekilen Osmanlı birlikleri İngilizleri oyaladıkları sırada takviye kuvvet aldılar ve İngilizler Amman’a ilerleyemediler.
3 Nisan: 31 Mart’ta başlayan Türk karşı taarruzu ile Salt ve Tell Nimrin geri alındı. Muharebeler Mayıs ayına kadar sürdü.
23 Eylül: Salt, İngilizler tarafından tekrar ele geçirildi.
25 Eylül: İngilizler Amman’a girdi.
1 Ekim: Şam düştü
25 Ekim: İngilizler Halep’i ele geçirdiler ve Ortadoğu’daki Osmanlı varlığı sona erdi. Ürdün’ün başkenti Amman’ın 23 km kuzeybatısında bulunan Salt kenti, Osmanlı çağları boyunca Ürdün’ün ana ticaret ve yönetim merkezi idi. Bu tarihi şehre hakim bir tepede, bugün Türkiye’nin yurtdışındaki en güzel harp mezarlıklarından birisi bulunuyor. Mart 1918’deki muharebelerde Salt’da şehit olan askerlerimiz, bu tepedeki bir mağarada açılan toplu mezara gömülmüş. Ürdün devleti ile sağlanan anlaşma neticesinde, 1983 yılında inşaat çalışmalarına başlanan Salt Türk Şehitliği, 1989 yılında açılmış.
Türk şehitliği, Ürdün’ün başkenti Amman’ın 23 km kuzeybatısındaki Salt kentinde bulunuyor.
