9 Ocak 1853’te Osmanlı İmparatorluğu için ilk kez “Hasta Adam” benzetmesi yapıldı. Bu ifade Rus Çarı I. Nikolay tarafından Avusturya Şansölyesi Metternich ile yaptığı görüşmede kullanıldı. Metternich ise Osmanlı için yapılan bu benzetmeye nispeten daha temkinli yaklaşmıştır. Bu benzetmeden sonra Hasta Adam tabiri diplomatik çevrelerde sıkça kullanıldı. Dönemin gazete ve dergileri Osmanlı’nın hastalığı üzerine yakıştırmalar yaptı, karikatürler yayımladı. Çar Nikolay’ın sözlerinden 15 yıl önce Osmanlı, son dönemin en büyük kapitülasyon antlaşmasını Ruslarla imzalamıştı.
Osmanlı ülkesini Avrupa’ya tek bir pazar olarak açan 16 Ağustos 1838 tarihli Baltalimanı Antlaşması yalnızca bir ticaret değil aynı zamanda ileri düzeyde bir kapitülasyon antlaşmasıydı. İhracat yasağı ve devlet tekelleri kaldırıldı. Yabancı tüccarlar yerli tüccarlarla aynı haklara sahip oldu. Bundan sonra Osmanlı artık mamul ürün üretemeyecek ve yerli üretici zor durumda kalacaktı. Yabancıların ayrıcalıkları zamanla gayrimüslim Osmanlılara da tanındı. Osmanlı’nın borçlanmaya başlaması kapitülasyonlarla birleşince, ekonomi yönetimi Düyun-u Umumiye’ye teslim edildi. Çar I. Nikolay’ın teşhis ettiği hastalık, Osmanlı’nın sonunu getirdi.
