Çizme’nin kuzeyindeki Ravenna şehri, gerek iklimi gerek tarihiyle tarihî İstanbul’u yaşatıyor. Ayasofya’yı da yaptıran İmparator 1. Justinianus ve Bizans tarihinin en güçlü kadın figürlerinden eşi Theodora’nın San Vitale Bazilikası’ndaki tasvirleri; ziyaretçileri 6. yüzyılın dünyasına taşıyor.

Mozaikin başkenti ola­rak bilinen İtalya’nın kuzeyindeki tarihî Ravenna kenti, bu unvanı İstan­bul’a derin köklerle bağlı oluşu­na borçludur. UNESCO Kültür Mirası Listesi’nde 8 adet yapısı olan bu kenti dolaşırken, kendi­nizi zaman zaman Bizans İstan­bul’unda hissedebilirsiniz. Hat­ta isimlerine aşina olduğunuz ancak kendi şehirlerinde pek rastlama imkanı bulamadığınız çok çok eski İstanbullularla Ra­venna’da karşılaşabilirsiniz!

Bologna’dan trenle 1 saat 20 dakikada kolayca ulaşım sağ­lanan Ravenna, Adriyatik kı­yısında bulunan, zengin tarihî değerleriyle muhakkak görül­mesi gereken bir kent. Şehir la­gün üzerine kurulu olduğu için pek çok gün sisler altında ve mistik bir atmosferde. Özellik­le gri ve sisli havalarda sokak­larda dolaşırken, insan kendini İstanbul’da sanabilir. San Vitale Bazilikası’ndan içeri girdikten sonra ise “İstanbul’un kokusu­nu duyabiliyorum” diyebilirsi­niz. Hemen karşınızda Ayasof­ya’yı yaptıran İmparator 1. Jus­tinianus (482-565) ve Bizans tarihinin en güçlü kadın figür­lerinden eşi Theodora’nın (500- 548) tasvirleri var.

Ayasofya’yı ziyaret eden bir­çok turist, Justinianus ve The­odora adları geçtiğinde hemen herkesin aklında canlanan bu imgelerin İstanbul’da yer alma­dığını öğrendiklerinde şaşırır. Bu ve benzeri figürlü mozaik­ler Kostantiniyye’de varolmuş­sa da günümüze ulaşmaması­nın sebebi, hiç kuşkusuz 8. ve 9. yüzyıllarda yaşanan ikonoklaz­ma döneminde yokedilmeleri­dir. Bugün Ayasofya’da görebil­diğimiz insan tasvirli mozaikler, ikonoklazma sonrasına aittir.

Ravenna’da San Vitale, Sant’Apollinare, Galla Placi­dia Mozolesi ve Sant’Apollinare Nuovo Bazilikası’ndaki moza­ik kompozisyonlarını görünce; insan böyle bir yıkım yaşanma­saydı şu an İstanbul nasıl bir mozaik zenginliğine sahip olur­du diye düşünmeden edemiyor.

Şehirdeki en anıtsal yapı San Vitale Bazilikası, plan ve öl­çü bakımından Justinianus ve Theodora’nın Küçükayasofya’da yaptırmış olduğu San Sergios ve Bachos Kilisesi (Küçük Aya­sofya Camii) ile çok büyük ben­zerlikler taşıyor. Aziz Vitalis’e adanan bazilika, Justinianus’un İtalya’daki kısmi başarısından sonra buradaki son kalesi olan Ravenna’daki varlığını ve gü­cünü yansıtıyor. İstanbul’daki Bizans yapılarında da görüldü­ğü gibi, dış cephe daha sade tu­tulurken süslemeler yapının iç mekanında yer alıyor. Bu, aslın­da içselliğin de önemini vurgu­layan bir tutum. Altın sarısı ve yeşil tessera’ların ağırlıklı kulla­nıldığı bölümdeki malzeme ve tekniğe bakılırsa, mozaik sanat­çılarının İstanbul’dan gelmiş ol­ma ihtimali yüksek.

Justinianus ve Theodo­ra’nın mozaikleri, apsisin iki yanında karşılıklı olarak yer alı­yor. İmparatorluk rengi olan ve İstanbul’da yüzyıllarca bayra­mı kutlanan “erguvan” renk­li kıyafetlerin içinde karşımıza çıkıyorlar. Oldukça kararlı bir duruşla betimlenen Justinia­nus, döneminin dinî ve siyasi iktidarının harmanlanmış bir yansımasını sunuyor. Bizans ta­rihindeki güçlü kadın imajının kuşkusuz en önemli temsilci­si Theodora ise günümüz mo­dasına bile yön veren, dünyaca ünlü markaların ondan esinle­nerek özel Bizans kreasyonları ürettiği mücevherleri ve tacıyla parlıyor.

Justinianus ve Theodora hayatları boyunca hiç Raven­na’da bulunmamalarına rağ­men, bu eşsiz eserler sayesin­de adeta bir gölge gibi şehirde görülür ve İtalya’da İstanbul’un temsilcileri olarak varlıkları­nı sürdürür. Tanıdık izlerle ve tanıdık yüzlerle karşılacağınız Dante’nin de şehri Ravenna, İtalya seyahat rotalarında mut­laka yer almalı.