SUAT FERİTOĞLU
Yunanistan’da 2015 yılı en iyi çizgiroman ve en iyi senaryo ödüllerine layık görülmüş Ayvali-Ayvalık: Dört Yazar, Üç Kuşak, İki Yaka isimli grafik roman, İstos yayın etiketiyle yayımlandı. Kitap, Ege’nin tarihine damgasını vurmuş Nüfus Mübadelesi’ni merkezine alarak 100 yıllık bitmeyen göçü/göçmenliği, acıda birleşen halkların tarihini ve hikâyelerini yalın ve ajitasyona başvurmayan bir dil ve görsellikle anlatıyor.
Ayvalık kökenli üç ayrı kuşaktan dört yazarın hikâyelerini günümüzde gerçekleşen Midilli ile Ayvalık arasındaki bir yolculuğun içine harmanlayan Ayvali-Ayvalık’ı yayınevi bir zaman yolculuğu olarak tanıtmış.
Osmanlı dönemi Ayvalık’ını ve Ege’de gündelik hayatı/ kişileri tasvir eden yazar ve ikonograf Fotis Kondoğlu’nun anlatısıyla başlayan yolculuk, Amele Taburları sürgününden sağ kurtulmayı başarmış az sayıda Rumdan biri olan Ayvalıklı öykücü İlias Venezis’in 1922 yılı anlatısıyla devam ediyor. Daha sonra İlias Venezis’in ablası Agapi Venezi-Molivyati aynı olayları bu kez kadın bakış açısıyla ve bir Türk subayıyla yaşadığı çarpıcı günlerin gücüyle anlatıyor. 2014 senesinde kaybettiğimiz çağdaş Ayvalıklı yazar ve çevirmen Ahmet Yorulmaz’ın kaleme aldığı Giritli Hasan’ın hikâyesinde Balkan Savaşları’ndan Nüfus Mübadelesi’ne uzanan yıllar boyunca Girit Türklerinin maruz kaldığı baskı ve cinayetler aktarılıyor. Çizer ve anlatıcı Soloúp’un ise giriş bölümü olan ‘Zeybekiko’ ve kapanış bölümü olan ‘Köroğlu’nda geçmişin hikâyelerinden çıkarttığı soruları ve çözümsüzlükleri bugünün karakterlerine tartıştırıyor.
Kitabın sonundaki zengin kaynakça, biyografiler, sözlük ve aile fotoğraf albümü de bu hacimli grafik romanın okuyucuya sürprizi olmuş.