Dünün ve bugünün gündemi e-postanıza gelsin.
0,00 ₺

Sepetinizde ürün bulunmuyor.

Sansür ve hafiyeye karşı Beberuhi’nin maceraları

1898’de sadece 5 sayı çıkan mizah dergisi Beberuhi, yurtdışındaki Jön Türk hareketinin çizgi muhalefetini yansıtıyordu. Beberuhi’nin Sultan Abdülhamid’i, çevresini eleştirmesi ve onlarla alay etmesi nedeniyle yurda sokulması yasaklanmış, giren sayıların toplatılması için emirler yayımlanmıştı.

Beberuhi Mecmuası başlık sayfası. 1 Şubat 1898 / 1 Ramazan 1315. Ayda bir defa çıkar. Osmanlı gazetesidir. Birinci Sene, Numara: 1. 100 para, 50 santim. Bir yıllık 25 guruş, 5 Frank. Her hükümetin posta yolu makbuldür.

Büyük kitap toplayıcısı İhsan Sungu’nun dergi­leri arasında çok değerli bir mizah dergisi bulunmak­tadır. 1 Şubat – 1 Teşrinevvel (Ekim) 1898 tarihleri arasında 5 sayı çıkan Beberuhi isimli bu süreli yayın, Cenevre’de siyasi faaliyettte bulunan Jön Türk­lerin çıkardıkları önemli bir dergidir.

“Poste Restante, Plainpala­is, Genève (Suisse)” adresinde yayımlanan bu mizah dergi­si, ömrü kısa olmasına rağmen çok derin bir muhalefet etkisi doğurmuştur. İsmini ortaoyunu kahramanlarından, kısa boylu “altıkulaç Beberuhi”den alan yayında, karikatürlerin tümü Sultan 2. Abdülhamid üzerine ve aleyhinedir. İlk sayının başlı­ğında da 2. Abdülhamid’in bur­nunu çeken Beberuhi görülür.

“Ayda bir defa çıkar. Os­manlı mizah gazetesidir” alt­başlığını taşıyan yayının 1 yıl­lık fiyatı 25 kuruş / 5 Frank’tır. “Meram” imzasını kullanan karikatürcünün kimliği henüz netleşmemiştir. Turgut Çevi­ker bir tahminde bulunmazken, İsviçre’de Jön Türk Basını ve Türk Siyasal Hayatına Etkile­ri isimli bir çalışma yapan Mu­ammer Göçmen, çizerin Tunalı Hilmi veya Akil Muhtar olabi­leceğini öne sürer.

“Karabaşın Kara Yazısı” başlıklı giriş yazısı şu şekilde­dir:

“Böyle sersem bir millet ayağımın altında, mahsul-i sayi olan hazineler öbür ayağımın altında bulundukça şu Avrupa hükümetlerini kukla gibi oynatır eğlenirim” (Kuklalar Rusya,
Fransa, İngiltere, İtalya, Almanya. Arkada para çuvalları: 10.000, 15.000, 100.000 Lirayı Osmani yazılı) (en üstte).
Solda sarıklı “Türk”. Yerde yatanlar Düvel-i Muazzama. Çuvallara takılıp uçan Sultan Abdülhamid. Çuvalların üzerinde 10.000, 15.000, 100.000 yazılı Altta ise “Sersem Millet hâ! … Al!”yazıyor (üstte).

“Besmeleyle çıktım yola

Bakamadım sağa sola

Afv eyleyin arkadaşlar

Post gidiyordu bir pula…

Girit: Her tarafım yara bere içinde, ıstırab içindeyim. Ah! Halime hiç merhamet eden yok. Abdülhamid: Mırıldanıp durma! Bak sana ne kadar yakışacak. Şu ıstavrozu boynuna tak. Şapkacığın da hazır. İnşallah onu da mübarek elimle başına geçiririm.

Esselamunaleyküm ey kârî (okur). Artık İstanbul’da barın­manın imkanı kalmadı. Arka­daşlardan Bekri Mustafa ser­tüfek, Hacivat ise serdalkavuk tayin edildiler. Geçen gün bizim kahveye uğradım. Bir de ne gö­reyim: Perde, zerde, tahta-mah­ta, alet-edevat hepsini Yıldız’a çekmişler. Kahveci ‘aman gö­rünme seni arıyorlar’ dedi. Me­ğer bizim toraman serhafiye olmuş! Evimi soyup soğana çe­viren o değil miymiş! Bu sebep­ten İstanbul’da perdemizi kura­cak yer kalmadı. Feleğin sillesi, Hamid’in tekmesi, sansür ve hafiyelerin (sus!) demesi bizi Cenevre’ye kadar attı. Niyetim eskiden beri medâr-ı maişiye­tim olan perdeyi gazeteye tahvil ile İstanbul’da nâzırune olduğu gibi burada da kariye (okuyucu­ya) arz-ı endâm etmektir.

Prens Yorgi. Girit’in altında ezilen Girit Müslümanları. Elinde kırbaç olan kişi Sultan Abdülhamid. Diğer grup, Düvel-i Muazzama.
Abdülhamid, Düvel-i Muazzama ile kellelerden bilardo oynuyor (üstte).

Beberuhi’yi okuyanların ba­zısı ağlayacak fakat ekserisi gü­lecektir. Gülenler gafiller, ağla­yanlar âkillerdir.

Ser-muharrrir (Altıparmak) Beberuhi”.

Karagöz – Hacivat, Bekri Mustafa, Toraman gibi gele­neksel tipler gazetede kulla­nılmış, Abdülhamid ve çevresi alenen topa tutulmuştur. Bebe­ruhi’nin Sultan Abdülhamid’i ve çevresini, ona bağlı hükümet erkanını eleştirmesi ve onlarla alay etmesi nedeniyle yurda so­kulması yasaklanmış, giren sa­yıların toplatılması için emirler yayımlanmıştır. Yabancı posta­lar aracılığı ile yurda sokulma­ması için posta şirketleri uya­rılmıştır. Dışişleri’nin girişim­leri sonucu Beberuhi bir süre yayınını durdurmak zorunda kalmış, ama sonra tekrar ya­yına başlamıştır. Ancak yayın ömrü çok uzun olamayacak ve 5. sayıdan sonra bir daha çık­mayacaktır.

Abdülhamid, Ebulhüda’nın verdiği paraları kovalıyor.
Ebulhüda Abdülhamid’e bilanço gösteriyor. Elindeki kağıtta “Varidat 1.500, hafiye masrafı 10.000” yazıyor. Altta Abdülhamid’in önündeki çuvalda ise “1.500 lira” yazılı.

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

Devamını Oku

Son Haberler