Türkiye’nin ilk müzesi yeni çehresiyle yeniden

150 yıllık tarihiyle dünyanın en seçkin müzeleri arasında yer alan İstanbul Arkeoloji Müzeleri, depreme karşı güçlendirme, restorasyon ve teşhir-tanzim projesi sonrası, kapılarını yeniden açtı. Konuklarına düşünme-değerlendirme-öğrenme fırsatı tanıyan müze “yeni, yalın ve çağdaş olma”yı dolu dolu hissettiriyor. Müze müdürü Rahmi Asal’ın değerlendirmeleri…

ALP E. AKSUDOĞAN

Tarihî Yarıma­da’nın Topkapı Sarayı kompleksi Osmanlı tarihini, Gülha­ne Parkı canlılığıyla gün­delik hayatı yaşatır. İkisinin arasında kalan İstanbul Arkeo­loji Müzeleri de (İAM) sakinliği ve vakarıyla, yüzyıllar öncesin­den günümüze, üzerinde yer al­dığımız coğrafyanın hem tarihi­ni hem de kültürünü ziyaretçile­rin bilgisine ve gözlemine sunar. Ulu ağaçların gölgesindeki bah­çesi hem ziyaretçilere gördük­lerini sindirme ve dinlenme im­kanı verir, hem de zaman zaman İstanbul’un özel konser alanla­rından biri olarak dünyaca ün­lü sanatçıları olağanüstü bir at­mosferde ağırlar.

150 yıllık tarihiyle dünya­nın en seçkin müzeleri arasın­da yer alan İAM bünyesindeki Klasik Müze (Ana Bina), 2012 sonlarında başlatılan depreme karşı güçlendirme, restorasyon ve teşhir-tanzim projesinin ta­mamlanmasıyla, yeni­den kapılarını ziyaret­çilerine açtı. Hayata geçirilen projede, yüksek düzeyde kalite, sadelik ve simetri seviyesine sa­hip olmak; arkeolojik mirası en üst seviyedeki kurulum kalite­siyle korumak; müzeyi Türki­ye’nin zengin arkeolojik mirası­nı sergileyecek güçlü bir eğitim aracı niteliğiyle tasarlamak te­mel ilkeler oldu. Bu ilkelerin son derece başarılı bir şekilde uygu­landığı anlaşılıyor. Klasik Müze, rahat ve hoş bir ziyaret sağlaya­rak konuklarına düşünme, de­ğerlendirme ve öğrenme fırsatı tanıyor; “yeni, yalın ve çağdaş olma”yı dolu dolu hissettiriyor.

İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü Rahmi Asal’ın “her zi­yarette yeni bir şey keşfediliyor, farklı bir yer dikkati çekiyor” ifadesi, müzenin ziyaretçi dostu yönünü öne çıkarıyor. Antik Çağ hayatının hemen her aşaması­nın gözlemlenebildiği, çocuk­lara ve gençlere hitap etmenin önplana alındığı Klasik Müze, yeni tasarımıyla nitelikte ağır, teşhirde hafif. Tematik salon­larda ziyaretçilere gördüklerini canlandırma imkanı veren sesli ve görüntülü bölümleriyle, bilgi aktarımının pekiştirildiği bir ta­rih yolculuğuna çıkılıyor.

Rahmi Asal, yenilenen mü­zede özellikle görsel malzeme kullanımına büyük önem ver­diklerini, uzun ve detaylı bir hazırlık süreci yaşandığını, bi­limsel-arkeolojik kriterlere gö­re hazırlanan bu malzemelerin uluslararası bir işbirliğiyle orta­ya çıkarıldığını söylüyor. Müze­nin incisi “İskender Lahti”nin nakliyesiyle ilgili görsel malze­mede yer alan Asir adlı geminin doğru canlandırılması için 6 ay gemi modeli üzerinde çalışıldı­ğını keyifle anlatıyor.

Üst katta yer alan Troya salonları üzerinden “arkeolo­ji, bilim ve metodoloji” teşhi­rinin yapıldığını, bu bölümlere öğrencilerin ve gençlerin yakın ilgi gösterdiğini belirtiyor Rah­mi Asal. Troya salonunda yer alan “arkeolojik kesit”in birebir ölçekte olduğu ve İngiltere’de yapıldığı bilgisini verirken, ay­nı salonda eski vitrin ve teşhir yöntemlerine de yer verildiğini aktarıyor. Yeni tasarımda özel­likle büyük ve sığ vitrinler tercih edildiğini, böylelikle ziyaret­çinin objeyle yakınlaşmasının sağlandığını belirtiyor.

Klasik Bina’nın klasik bölü­mü olan Sidon Kral Nekropo­lü salonları, her zamanki gibi ziyaretçileri bambaşka bir ev­rene taşıyor. Ziyaretçilerin son derece etkilendikleri Sidama­ra Lahti de görülmeden geçil­meyecek unsurlardan. 1901’de müzeye gelen yaklaşık 30 ton ağırlığındaki bu görkemli lahit, önce yerine koyulup etrafına bina inşa edilen bir eser. Rah­mi Asal, müzenin kurucusu ve ilk Türk müdürü Osman Ham­di Bey salonundaki teşhir ko­nusunda sıkıntı yaşadıklarını üzüntüyle aktarırken, bulabil­dikleri materyalin azlığından yakınıyor.

İstanbul Arkeoloji Müzele­ri’nin Klasik Müze restorasyo­nu ve teşhir-tanzim projesinde emeği geçenlere teşekkür eden Asal, başta Bakanlık ile Kül­tür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü olmak üzere tüm mercilerin büyük destek verdik­lerini; dünya kalitesinde bir ça­lışma ortaya konulması için tüm imkanların seferber edildiğini; ortaya çıkan sonucun da bu sa­yede gerçekleştiğini ifade ediyor.

Ülkemizde arkeolojiye olan ilgi giderek artarken, nitelik­li müzelerin sayısı da çoğalı­yor. Türkiye’nin ilk müzesi olan İstanbul Arkeoloji Müzeleri de kendini yenileyerek dünyanın elit müzeleri arasındaki yerini pekiştirmeye devam ediyor.