Yakın tarihi değiştiren 1. Dünya Savaşı ve onun içinde yer alan Çanakkale muharebeleri, toplumsal hafızamızda acı ve gururla karışık müstesna bir yer tutar. Aradan 100 yıl geçmiş olmasına rağmen, Çanakkale savunmasının yarattığı etki ve sonuçlar hâlâ güncelliğini koruyor. Yıllardır Çanakkale muharebe alanlarında çalışan Onur Akmanlar ve Murat Söylemez’in piyasaya henüz çıkan kitabı Gelibolu 1915- 100 Yıl Sonra Yeniden, bizi yüz yıllık bir zaman yolculuğuna davet ediyor. Savaş sırasında çekilmiş fotoğrafları bugün aynı açıdan tekrar çeken araştırmacılar, bunları tarihî metinler eşliğinde sunuyor. Çanakkale yaşıyor!
ANZAC KOYU ARTIK SAKİN Avustralya ve Yeni Zelanda Kolordusuna bağlı askerlerin 25 Nisan 1915 sabahı çıkarma yaptıkları ana noktalardan biri de sonradan Anzak Koyu adını alacak bu küçük koydu. 100 yıl önce oldukça geniş sahil şeridine sahip koy, yolun yapılması, genişletilmesi ve toprak kaymaları sonucu iyice daralmıştır.SEDDÜLBAHİR’DE DENİZ BANYOSU İlyas Burnu’nun ucunda, Türk topçu ateşinden korunaklı sahil şeridinde denize giren İngiliz askerleri. Kısa bir süre için savaşı unutan askerlerin neşeli sesleri bugün de kulağımıza geliyor.KABATEPE SAHİLİNDE BİR TÜRK SUBAYI 19 Mayıs 1915 tarihindeki başarısız Türk saldırısı sonucu 3 bine yakın asker şehit olmuştu. 24 Mayıs’ta yapılacak ateşkes öncesi General Birdwood’la şartları görüşecek Kurmay Bnb. Ohrili Kemal, sedyeyle Kabatepe sahilindeki karargaha getiriliyor.KİLİTBAHİR’DE ZAMAN Kilidülbahir köyü, savaş sırasında Osmanlı ordusu için önemli ikmal noktalarından biriydi. İngiliz donanmasının aşırtma top atışlarının tehdidi altındaki küçük limanıyla, bugün hâlâ 100 yıl önceki hatıralarını korunuyor.KEMİKLİ BURNU’NDA İNGİLİZLER Küçük Kemikli sahilinde, Lala Baba Tepesi önünde İngiliz askerleri… Arka planda Büyük Kemikli Burnu ve İngiliz donanmasına ait gemiler görülüyor. Anafartalar sektörü de 6 Ağustos 1915 tarihinden itibaren kanlı muharebelere sahne olmuştu.ATLARI DA VURURLAR 20 Aralık 1915 tarihinde Arıburnu ve Anafartalar bölgelerinden çekilen İtilaf kuvvetleri, geride işe yarayacak herhangi bir şey bırakmama talimatı almıştı. Arıburnu sahilinde vurulan atlar…TERKEDİLEN TEKE KOYU 9-10 Ocak 1916’da boşaltılan Seddülbahir bölgesi, Çanakkale’nin ana muharebe alanıydı. Teke Koyu ise hem en önemli çıkarma noktalarından hem de İngilizlerin ana ikmal limanlarından biri olmuştu.CESARETTEPE’DEN ANAFARTALAR’A Savaş sırasında çekilen meşhur propaganda fotoğraflarından birinde, “yaralı” arkadaşını taşıyan Avustralyalı asker. Cesarettepe sırtlarından Anafartalar sahili ve ovası görülüyor.CONKBAYIRI MEZARLIĞI Dünya Savaşı’nın bitiminde Çanakkale’yi işgal eden İtilaf Devletleri, muharebe alanına gömülen ölüleri için, bugün de ziyaret edilen mezarlıkları yaptılar. 1919’da, Conkbayırı’nın hemen doğusundaki Yeni Zelanda mezarlığının o günkü ve bugünkü hali.ZIĞINDERE AĞZI Çanakkale muharebeleri sırasında her iki tarafın da ağır kayıplar verdiği bir mevkii de Zığındere’ydi. Derenin denize kavuştuğu nokta ve civarı Türk ateşinden korunaklı olduğu için, İngilizlerin ana komuta ve ikmal noktaları, barakaları buradaydı.ERTUĞRUL TABYA: İLK HEDEF Çanakkale’de deniz bombardımanları 1914’ün Kasım ayında başladı. 1915 Şubat’ında başlayan İtilaf saldırısının ilk hedeflerinden biri de, Seddülbahir’deki Ertuğrul Tabya oldu. Müstahkem Mevkii Komutanlığı’na bağlı topçu alayının askerleri savaş öncesi buradaydı. Boğaz’ın Ege’ye kavuştuğu nokta…
