Türkiye Cumhuriyeti’nde birden çok partinin katıldığı ilk genel seçim 1946’da yapıldı. Adli denetimin olmadığı ve açık oy, gizli sayım esasıyla yapılan 1946 seçimleri tarihe “hileli seçimler” olarak geçti.
Tek parti döneminin son genel seçimi 1943’te yapıldığı için yeni seçim normalde 1947’de yapılacaktı. Ancak 23 yıldır tek parti iktidarını sürdüren CHP, 7 Ocak 1946’da kurulan Demokrat Parti’nin (DP) hazırlıksız yakalanması için seçimi 21 Temmuz 1946’ya çekti. İktidar, DP’yi başka yollarla da engellemeye çalışıyordu.
DP miting başvuruları bir çok yerde, Gaziantep Valiliği’nin “Antep’te çok rakı içilir, sarhoş çok olur. Asayiş bozulur, açıkta toplantıya izin verilemez” gerekçesi gibi sudan gerekçelerle geri çevriliyordu. Birçok yerde halka DP’ye oy vermemesi yönünde baskı da yapılıyordu.
DP’nin seçimler adli denetim altında yapılsın isteğini CHP kabul etmedi. Açık kullanılan oyların sayımı gizli yapıldı. Sayılan oylar da hemen yakılıyordu. Sonuçta, DP 16 ilde seçime katılamadı, 465 sandalye için yalnızca 273 aday gösterebildi ve 66 vekil çıkarabildi. CHP 395, bağım- sızlar dört vekillik kazanmıştı.
DP’liler, oy sayımında usulsüzlük yapıldığını söyleyip seçim sonuçlarını şaibeli ilan ettiler. Çok partili hayattaki ilk sine-i millet dönme, yani vekillikten istifa etme önerisi de hile yapıldığını savunan bazı DP’li milletvekillerinden gelmiştir.
CHP’nin ağır toplarından Faik Ahmet Barutçu anılarında, İsmet İnönü’nün bile en çok itiraz edilen İstanbul seçimleriyle ilgili şüpheleri olduğunu ve “İstanbul’daki marifet yüzünden bütün ülke lekelendi, sanki seçimler her yerde öyle geçmiş gibi gösterilmeye çalışıldı” dediğini aktarır.
Boyutları ne olursa olsun zaman içinde toplumun geniş kesimlerinde seçime hile karıştırıldığına dair bir kanaat yerleşti. 1946 seçimi bugün de Türkiye’nin en şaibeli genel seçimi olma özelliğini koruyor.
İLK PARTİ
Kuzu Partisi siyasi arenada
Çok partili dönemde kurulan ilk siyasi parti, işadamı Nuri Demirağ’ın Milli Kalkınma Partisi’dir. 18 Temmuz 1945’te kurulan parti, kapandığı 1958’e kadar seçimlerde varlık gösterememiştir. Soyadından anlaşıldığı gibi bir demiryolu müteahhiti olan Demirağ, İstanbul’daki evinin bahçesinde gazetecilere verdiği kuzu ziyafetleriyle ünlüydü. Bu nedenle Milli Kalkınma Partisi, halk arasında gerçek adından çok Kuzu Partisi olarak tanındı.
