1943’te açılan Gen Kitapsarayı, İstiklal Caddesi’nin seçkin mekanlarındandı. Kaliteli edebiyat ve sanat kitapları dolayısıyla aydınların, gazetecilerin, sanatçıların, yazarların uğrak yeriydi. 1963’te ekonomik güçlükler yüzünden kapanan bu kitabevi, Beyoğlu kültürü için sonun başlangıcı oldu.
Cadde-i Kebir yani İstiklal Caddesi’ndeki kitapçılık tarihinde özel bir yere sahip bir kitabevinden sözedelim. Bu muhteşem kitabevinin adı GEN Kitapsarayı’dır. Daha çok Batılı yayınların, yabancı dilde güncel kitapların alınıp satıldığı Beyoğlu kitapçıları içinde üç ortaklı, büyük sermaye ile kurulmuş, kitap sayısı ve çeşitliliği ile devrinin en büyük kitabevidir GEN. Bu bakımdan ilk adı Saray Kitabevi daha sonraki ise GEN Kitapsarayı’dır.
1943’te Beyoğlu’nda Taksim’e yakın bir yerde 58-60-62 numaralı mekanda Ziyad Ebüzziya, Vecihi Görk ve Osman Nebioğlu tarafından kurulmuştur. Kitabevini kuran üç ortak, basın-yayın sektöründe çok başarılı olmuş, ünlü kişilerdir. Ziyad Ebüzziya köklü bir gazeteci aileye mensuptur. Osman Nebioğlu, Almanya’da doktora yapmış ve Türkiye’de Nebioğlu Yayınevi’ni kurmuştur. Vecihi Görk ise editörlük mesleğinin öncülerindendir ve uzun yıllar Beyoğlu’nda Haşet (Hachette) Kitabevi’nin yöneticiliğini yapmıştır.
Kurulduğu günden itibaren Türkiye’ye ithal ettiği kaliteli edebiyat ve sanat kitapları dolayısıyla aydınların, gazetecilerin, sanatçıların, yazarların uğrak yeri olan bu mekan için Çelik Gülersoy, “Taksim’e çıkarken solda, eski Moskova Pastanesi’nin yerinde 1943’te açılan GEN Kitapsarayı ise bugün düşünülemez bir zenginlikti. Dostum Ziyad Ebüzziya’nın, Vecihi Görk ve O. Nebioğlu ile gerçekleştirdiği 7 vitrine sahip bu mucize, 20 yıl yaşadı. 1959 develüasyonunda Dolar 2.70’ten 9 liraya çıkınca, 1963’te battı” diyerek bu güzide girişimin kısa tarihini hayranlık cümleleriyle anlatır.
1963’te ekonomik darboğaz nedeniyle kapanan Gen Kitapsarayı’nın yerine sandviç- lahmacun satan bir işletmenin açılması aydınlar arasında büyük bir üzüntü yaratmıştır. Gen Kitapsarayı, Türkiye’ye getirdiği güzel eserler dışında “Kitaplar Yarışıyor” “Hususi Baskılarla Modern Fransız Resmi Sergisi” gibi ilk sayılabilecek etkinlikler düzenlemiştir.
İstiklal Caddesi’nin yeme/ içme sektörüne teslim oluşunu, buna daha sonra eklenen turizm ekonomisi ile birlikte Beyoğlu’nun diğer güzellikleri gibi kitapçılık sektörünün de yokolmasını GEN’in kapanma tarihinden başlatmamız doğru olacaktır. Daha sonraları açılan ve yine kapanmak zorunda kalan Sander, Literatür Beyoğlu, Robinson Cruseo, Librairie de Pera, Metro Kitabevi, ABC gibi güzel ve önemli kitapevleri bu baskı ve gerçeğin kurbanlarıdır. Bugün kalan üç-beş kitapçı ve sahaf da varolma savaşı vermektedir.
