Pandemi yılının dönüşüm günlükleri

Her yılın tarihe geçen birkaç önemli olayı olmasına alışığız, fakat küresel bir salgının 10 ay boyunca 55 milyonun üzerinde insanı enfekte etmesi, 1 milyonun üzerinde can alması, dünyayı evlerine kapatarak sosyal hayatlarımızı, eğitim ve çalışma düzenlerimizi kökünden değiştirmesi öyle her gün rastladığımız bir olay değil. Üstelik bu değişim önemli oranda pandemi hayatımızdan çıktıktan sonra da etkilerini sürdürebilir. Pandemiyle birlikte dönüşen hayatlarımızın kısa bir özeti…

Teknoloji Bağımlılığı

Sokağa çıkma kısıtlamalarıyla birlikte teknoloji; çalışmak, sosyalleşmek, spor yapmak, yeni şeyler öğrenmek, market alışverişi yapmak ve hatta flört etmek için bile tek seçenek oldu. Ama teknolojinin rolü bununla sınırlı kalmadı. Koronavirüs, robotlar ve yapay zeka (AI) gibi teknolojik aktörlere de kapı açtı. İlaç ve yemek teslim etmekten doktorların hastalarını tedavi etmelerine ve temizlik yapmalarına yardımcı olmaya pek çok iş için farklı şekil ve formlarda robotlar yardıma çağırıldı. İspanya’da ultraviyole ışınlarını kullanarak yüksek risk alanlarında virüsleri öldürmek için kullanılmaya başlanan robot, Avrupa Robotik Forumu’nda ödül de aldı.

Sağlık Sektörü

Salgının ön saflarında çarpışan sağlık çalışanları, tüm dünyada en çok konuşulan grupların başındaydı. Hızla artan hasta sayıları, dolup taşan yoğun bakım üniteleri, koruyucu ekipmanların yetersizliği ve aşı denemelerinin uzun zaman alması tüm dünyayı korkuturken, her adımda ümidimizi ayakta tutan onların fedakarane çalışmasıydı. Onlar bizim yaşamlarımız için kendilerini riske atarak çalışırken, hükümetlerin sağlık harcamalarına ayırdığı payın bu çabanın karşılığını vermekten ne kadar uzak olduğu da günyüzüne çıktı. Salgın öncesinde dünya genelinde gayrisafi yurtiçi hasılanın yüzde 5.9’u sağlık harcamalarına ayrılıyordu. Sağlık örgütleri, bunun yetersizliğinden dem vuruyordu ama hepimizin durumu kabul etmesi zor yoldan oldu.

Sanat ve Yeme-İçme Sektörü Zorda

Tiyatroların kapatılmasıyla ciddi bir ekonomik buhranın içine giren küçük sahneler perde kapatmaya başladı; sergiler ve büyük müzayede evleri etkinliklerini çevrimiçi düzenlenmeye başlandı. Sinema salonlarının uzun süre kapalı kalması nedeniyle, Kadıköy’ün sembollerinden 59 yıllık Rexx Sineması tahliye edildi; Türkiye’de sinema sektörünün gelirlerinde geçen yıla kıyasla %51,6 düşüş bekleniyor. Pek çok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de 16 Mart’tan itibaren restoranlar, kafeler ve eğlence mekânlarının kapatılmasına karar verildi. 1 Haziran’dan itibaren başlayan “kontrollü sosyal hayat” döneminde ise mesafeli masalar, maske kullanımı, temassız ödeme, açık hava mekanı ve QR kodlu menüleri olan restoranlar müşteriler tarafından daha çok tercih edildi; paket servis öne çıktı. Buna rağmen pek çok işletme pandemiyi kepenk indirerek noktaladı.

Evden Çalışma ve Eğitim

Dünya genelinde 185 ülkede örgün eğitime ara verildi. Türkiye’de Mart ayından itibaren EBA (Eğitim Bilişim Ağı) web sitesi ve televizyon aracılığıyla uzaktan eğitime başlandı. Evden çalışma düzenine geçilmesiyle, ofise gitmeye gerek olup olmadığı da sorgulanıyor. CEO’larla yapılan bir anket %69’unun yarı evden-yarı ofiste hibrit bir sisteme geçmeyi ya da ofislerini küçültmeyi planladıklarını gösteriyor.

Tüketim Alışkanlıkları Kökten Değişti

Mağaza gezme dönemi yerini online alışverişe bıraktı. Sahibinden satılık gayrimenkuller içinde AVM binaları görülmeye başlanırken Ticaret
Bakanlığı’nın verilerine göre, 2020’nin ilk beş ayında e-ticaret hacmi geçen seneye oranla %48 artış gösterdi. Tüketicilerin yaklaşık %40’ı yeni ürünler/markalar denedi, ama küresel pazarda tüketici güven indeksleri de hızla düştü. Finansal kurumlar, ekonomik büyüme tahminlerini %2-16 arasından Nisan ayında %-3’e, Haziran’da IMF’ye göre %-4,9’a, Oxford Economics’e göreyse %-4,4’e çekti. ABD’de işsizlik oranı %15’lere vardı.

Gezegenimiz Nefes Aldı

Fabrikaların durma noktasına gelmesi, seyahatin azalması, sokakların boşalmasıyla Boğaz’da yunuslar, Paris sokaklarında geyikler, Venedik kanallarında kuğular görüldü. İBB’nin sunduğu verilere göre İstanbul’da 16 Mart-10 Nisan arasında hava kalitesi geçen yılın aynı dönemine göre %28 iyileşme gösterdi. Fakat hayatın yeniden “normal”e dönmesiyle birlikte hava kirliliği seviyesindeki iyileşmeler hızla tersine döndü. Ayrıca virüs korkusuyla kullanımı artan tek kullanımlık plastikler ve maskelerle denizler ve okyanuslar yeni bir sorunla karşı karşıya kaldı. Yine de insan etkisinin azalmasıyla dünyanın kendisini ne kadar hızlı toparlayabildiğini görmek bir nebze ümit verici.