Çin’de doğan, dünyanın birçok ülkesinde yaşayan, milliyetçilik kavramına yeni boyutlar getiren başeseriyle global bir üne kavuşan politik bilimci Anderson, 13 Aralık 2015’te Endonezya’da hayata gözlerini yumdu.
Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de en ünlü kitabı Hayali Cemaatler’le tanınan Benedict Anderson (Türkçe’deki diğer kitabı, Üç Bayrak Altında Sömürgecilik Karşıtı Tahayyül’dür.) 79 yaşında aşık olduğu ülke Endonezya’nın Cava adasında öldü.
Son günlerinde Japonca yayımlanan kendi anılarını tercüme etmekteydi: Sınırların Ötesinde bir Hayat. İrlandalı bir baba ile İngiliz bir anadan Çin’de doğmuş, İngiltere’de Cambridge’te eğitim görmüş, İrlanda, Endonezya ve Kaliforniya’da yaşamış, bir dizi Avrupa dilinin yanısıra Endonezya, Cava, Tayland ve Filipinler (Tagalog) dillerini öğrenmiş, bu ülkelerin tarihi, sosyal ve kültürel dünyası hakkında yazmış ve New York’taki Cornell Üniversitesi’nde hocalık yapmış bu ilginç entelektüeli başka hangi kitap ismi daha iyi tanımlayabilirdi ki?
Anderson Endonezya’daki darbenin gerçek mahiyetini ifşa edince; diline, tarihine ve insanına yakın olduğu Endonezya’ya 26 yıl boyunca gidemedi. Ancak Suharto rejimi devrildikten sonra, 1998’de eserlerinin büyük bir kısmını hasrettiği Endonezya’ya dönebildi.
Anderson’u dünyaya tanıtan Hayali Cemaatler (1983), milliyetçilik alanındaki çalışmalara yeni bir boyut getirmiştir. Genellikle Fransız Devrimi’nin ürünü olarak sunulan milliyetçilik kavramına, ayrıca bu konuda genellikle Batılı örnekler üzerinden yürütülen tartışmalara Güney Doğu Asya’yı da katarak konuya tarihi, coğrafi ve sosyolojik bir derinlik kazandırmıştır.
Amerika’nın Vietnam savaşında yenilgiye uğrayıp çekilmesinden birkaç yıl önce milliyetçiliğin kökenleri üzerine yazdığı kitap, Amerikan yenilgisinden bir kaç yıl sonra “komünist” denilen ülkeler arasında (Vietnam-Kamboçya, Çin-Vietnam) milliyetçi savaşların başlamasıyla daha da büyük bir önem kazanmıştır. Hayali Cemaat daha sonraki yıllarda Facebook, Ukraynalılar, Meksikalı kadınlar, futbol dünyası gibi pek çok değişik konuda yapılan araştırrmalarda; tarih, coğrafya, toplumbilim gibi çok farklı disiplinler tarafından referans kitabı olarak kullanılmıştır. Yapıt kimilerince her şeye rağmen Avrupa merkezci olarak nitelenmiş olsa da milliyetçilik alanında vazgeçilmez olmuş, son elli yılın en önemli eserleri arasında sayılmıştır.
Endonezya’nın yanı sıra Tayland ve Filipinler’in de toplumsal, kültürel ve siyasal dokusuna ilişkin çalışmaları olan Anderson, ünlü İngiliz tarihçisi Perry Anderson’un da kardeşiydi.
